الهام ریزه بندی - گروه خاکشناسی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران
عطااله خادم الرسول - استادیار گروه خاکشناسی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید چمران اهواز، ایران
مهدی تقوی زاهد کلائی - گروه شیمی- دانشکده علوم- دانشگاه شهید چمران اهواز- اهواز- ایران

کاهش رطوبت خاک یکی از مهم‎ترین عوامل وقوع فرسایش بادی و پدیده‎ی گردوغبار است. استفاده از خاکپوش‎ها راهکاری مناسب برای حفظ و افزایش ظرفیت نگه‎داشت رطوبت در خاک است. این پژوهش با هدف ارزیابی اثرات خاکپوش‎های سنتزی آلی و معدنی نوترکیب بر ظرفیت نگه‎داشت رطوبت در مکش‎های ۳۳۰، ۱۰۰۰، ۳۰۰۰، ۵۰۰۰ و ۱۵۰۰۰ سانتی‎متر در خاک‎های حساس به فرسایش با بافت سیلت لوم پایه‎ریزی شد. در این پژوهش تاثیرات ۳ نوع خاکپوش نوترکیب مشتمل بر خاکپوش آلی (O) ترکیب زغال زیستی باگاس نیشکر، صمغ عربی و ژلاتین در سه سطح، خاکپوش آلی- معدنی (M) MNF در سه سطح ۱، ۳ و ۵ درصد و خاکپوش هیدروژل تقویت شده با نانوسیلیس (H) در سه سطح ۱، ۳ و ۵ درصد به­صورت مخلوط با خاک در پلات‎هایی با ابعاد ۵×۳۰×۵۰ سانتی‎متر در رطوبت ۷۵ درصد ظرفیت زراعی در دو دوره‎ی انکوباسیون ۲ و ۴ ماهه بر روی ویژگی‎های رطوبتی خاک ارزیابی شد. آزمایش به­صورت فاکتوریل، در قالب طرح کامل تصادفی و ۳ تکرار اجرا گردید. با افزایش سطوح کاربردی تمامی تیمارها در دو دوره‎ی زمانی دو و چهار ماهه، میزان نگهداشت رطوبت خاک در مکش‎های مذکور به­صورت معنی‎داری افزایش (p <۰.۰۱) یافت. همچنین افزودن تیمارها به خاک موجب افزایش معنی‎دار کربن آلی و ایجاد پیوندهای آلی-معدنی منجر به پایداری خاکدانه‎ها شد. بیش­ترین مقدار کربن آلی خاک و پایداری خاکدانه به تیمار خاکپوش آلی که ترکیبی از زغال زیستی، صمغ عربی و ژلاتین است تعلق دارد. در سطوح بالای خاکپوش‎های هیدروژل تقویت شده با نانوسیلیس و MNF نیز برای دوره‎ی زمانی دو ماهه افزایش پایداری خاکدانه‎ای مشاهده شد. همچنین نتایج تجزیه‎ی حرارتی خاکپوش‎های سنتزی، مقاومت حرارتی بالای آن‎ها را تایید می‎نماید. بالا بودن مقاومت حرارتی از جمله آیتم‎های مثبت خاکپوش‎های تولید شده است زیرا نشان می‎دهد که در صورت کاربرد در عرصه‎ی فرسایشی، از ماندگاری بالایی برخوردار هستند. در مجموع افزودن خاکپوش‎های سنتزی آلی و معدنی راهکاری موثر در راستای تحقق اهداف مدیریت پایدار منابع خاک است.

خاکپوش‎های آلی و معدنی, فرسایش بادی, نگهداشت رطوبتی, آنالیز حرارتی, خصوصیات مورفولوژیکی