سحر آقایی - گروه علوم خاک دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران
سارا نظری - گروه علوم خاک دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران
حسین عسگرزاده - استادیار گروه علوم خاک دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران
حبیب خداوردی لو - عضو هیئت علمی /گروه علوم خاک دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران

هدف از این پژوهش تعیین حدود بحرانی و دامنه بهینه چگالی ظاهری نسبی (RBD) به­دست­آمده از آزمون پروکتور (RBDProctor) و تنش محوری ۲۰۰ کیلو پاسکال (RBD۲۰۰kPa) یک خاک لومی-رسی-سیلتی بر اساس وزن نسبی دانه، وزن نسبی خشک شاخساره، ارتفاع نسبی و حجم نسبی ریشه گیاه آفتابگردان (Helianthus annuus L.) بود. مقادیر نسبی از تقسیم میانگین مقادیر مطلق صفات مذکور در هر گلدان بر بیشینه مشاهده­شده همان صفت به­دست آمد. دامنه­ای از چگالی ظاهری خاک (۳۵/۱ تا Mg m-۳ ۵۹/۱) در ۱۰ گلدان (cm ۵۰ × cm ۴۰ و عمق cm ۵۰) توسط غلطک­هایی با جرم­های متفاوت ایجاد شدند. آفتابگردان کشت­ شده در گلدان­ها در فضای باز قرار گرفت و در طول آزمایش وزن گلدان­ها و میزان آب زهکشی شده به­صورت روزانه اندازه­گیری ­شد. مقدار رطوبت خاک در گلدان­ها توسط آبیاری در محدوده FC تا FC۶/۰ نگه داشته شد. دامنه بهینه RBDProctor و RBD۲۰۰kPa دامنه­ای پنداشته شد که در آن صفت­های نسبی گیاه بزرگتر یا مساوی ۹۵/۰ بیشینه پیش­بینی­شده با معادله برازش یافته بر داده­های نسبی در برابر RBD باشد. عملکرد دانه آفتابگردان در RBDProctor برابر ۸۵۴/۰ به حداکثر مقدار رسید و دامنه بهینه RBDProctor برای وزن نسبی دانه بین ۸۲۳/۰ تا ۸۸۴/۰ به­دست آمد. مقادیر متناظر برای RBD۲۰۰kPa به ترتیب برابر ۹۷۵/۰، ۹۴۰/۰ تا ۰۰۹/۱ بودند. این یافته­ها نشان داد که در RBD کمتر از حد پایین یا بیشتر از حد بالای شروع محدودیت، شرایط نامناسب فیزیکی خاک سبب کاهش عملکرد دانه آفتابگردان می­شود.

دامنه بهینه چگالی ظاهری نسبی, آزمون پروکتور, تنش محوری ۲۰۰ کیلو پاسکال, عملکرد آفتابگردان