علی رضا واعظی - Department of Soil Science, Faculty of Agriculture, Univrsity of Zanjan, Zanjan, Iran
رسول میرخانی - Ph.D. Student, Department of Soil Science, Faculty of Agriculture, Univrsity of Zanjan, Zanjan, Iran.
حامد رضایی - Soil and Water Research Institute, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Alborz, Iran
لیلا اسماعیل نژاد - Department of Soil Science, University of Tehran, Karaj, Iran

آگاهی از توزیع مکانی کیفیت خاک از مهم ترین موضوعات در شناسایی، برنامه ریزی، مدیریت و بهره برداری بهینه از منابع خاک در هر منطقه است. در این مطالعه ویژگی های خاک سطحی (۳۰-۰ سانتی متر) در ۹۵ مزرعه در منطقه نظرآباد استان البرز اندازه گیری و با استفاده از روش تجزیه به مولفه های اصلی (PCA)T داده های موثر بر کیفیت خاک انتخاب شدند و شاخص کیفیت تجمعی وزنی (SQIw) و ساده (SQIa) و شاخص کیفیت نمورو (NQI) با استفاده از کل ویژگی ها و حداقل ویژگی ها تعیین شدند. تغییرات مکانی شاخص های کیفی خاک با استفاده از فن زمین آمار تحلیل و توزیع مکانی آن ها با استفاده از روش کریجینگ معمولی تعیین شد. بر اساس نتایج، شاخص SQIWحاصل از حداقل ویژگی ها دقت بیشتری بر اساس آماره های R۲ برابر با ۹۲/۰، میانگین خطای مطلق (MAE) برابر با ۰۹/۰ و ریشه میانگین مربعات خطای نرمال­شده (NRMSE) ۰۱/۰ داشت. بهترین مدل زمین آماری برازش­یافته بر داده های شاخص SQIWو SQIa حاصل از حداقل داده ها مدل نمایی (۹۵/۰=۲R) بود و برای شاخص NQI حاصل از حداقل داده ها مدل نیم تغییرنمای کروی بهترین برازش (۹۰/۰=۲R) را داشت. همچنین دامنه تاثیر شاخص های SQIa، SQIW و NQI به ترتیب ۸، ۱۰ و ۵/۱۱ کیلومتر بود. کیفیت خاک کشتزارها به شدت وابسته به توزیع اندازه ذرات اولیه به ویژه شن و رس با ضریب وابستگی ۹۰/۰ و ۸۵/۰ بود. این ویژگی در منطقه از شرق به غرب روند کاهشی داشت. این پژوهش نشان داد که روش زمین آمار برای بررسی تغییرات مکانی شاخص های کیفیت خاک کاربرد دارد و نقشه های توزیع مکانی این شاخص ها می تواند برای طراحی راهبردهای پایدار مدیریت خاک در کشتزارها به کار گرفته شود.

Principal component analysis , Particle size distribution,, Spatial distribution,, Nemero Soil Quality Index,, Additive Soil Quality Index