جعفر چابک پور - استادیار سازه های آبی، گروه مهندسی عمران، دانشکده فنی، دانشگاه مراغه، مراغه، ایراندانشکده فنی -دانشگاه مراغه
محمد ذبیحی - دانشجوی کارشناسی ارشد مدیریت منابع آب، گروه مهندسی عمران، دانشکده فنی، دانشگاه مراغه، مراغه، ایران

قسمتهایی از مجاری روباز اعم از رودخانه­ها که در آن معمولا جریان سرعت پایین­تری دارد، مانند مناطق ماندابی و مناطق هایپوریک، میتوانند به ذخیرهسازی موقت مواد ردیاب کمک کنند و باعث نگهداشت آلودگی و افزایش پارامتر زمان ماند شده و انتقال آلودگی در جریان را تحت تاثیر قرار دهند. در این تحقیق، اثر مخازن پشت سر هم ایجاد شده در رودخانه­ها تحت تاثیر احداث بندهای گابیونی که معمولا برای کنترل سیلاب اجرا می­گردند، در ایجاد مناطق ماندابی و افزایش زمان ماند مورد بررسی قرار گرفت. برای این منظور ۳۶ آزمایش مختلف با متغیرهایی شامل ۳ نوع سنگ­دانه، ۴ دبی و ۳ غلظت ورودی بر روی ۲ مخزن سری گابیونی نصبشده داخل یک فلوم آزمایشگاهی انجام گردید. از مدل HCIS که شامل پارامترهای (λ، و  ) است، برای بهدست آوردن زمان ماند و حجم مخازن پشت بندها و تعیین پارامترهای هیدرولیکی جریان استفاده گردید. با بررسی نتایج مشاهده گردید که پارامترهای زمان انتقال برای تستهای ردیاب، به­صورت خطی با تعداد بندها (N) و حجم مخزن پشت آن افزایش مییابد. همچنین بین سایر پارامترهای زمانی به­دست آمده از منحنی­های رخنه آزمایشگاهی و تعداد بند­ها، رگرسیون خطی برقرار گردید. شیب رگرسیون خطی برای  (زمان از آغاز تا  انتهای بازوی پایینرونده) در مقابل N و حجم مخزن، بزرگتر از مقدار مشابه برای  (زمان از لحظه تزریق آلودگی تا زمان آغاز حرکت صعودی بازوی بالارونده منحنی رخنه) بود که بیانگر زمان ماند بیشتر در اثر ذخیرهسازی موقت در سیستم است. همچنین مشاهده گردید که پارامترهای زمانی استخراج شده از مدل HCIS نیز به­صورت خطی با N و فاصله از نقطهی تزریق افزایش می­یابد.

مخازن سری, تست ردیاب, ذخیره سازی موقت, زمان انتقال, مدل HCIS