رسول دانشفراز - دانشیار گروه مهندسی عمران، دانشکده فنی و مهندسی، دانشگاه مراغه، مراغه، ایران.
جعفر چابک پور - استادیار گروه مهندسی عمران، دانشکده فنی و مهندسی، دانشگاه مراغه، مراغه، ایران.
مهدی دسینه - فارغ التحصیل کارشناسی ارشد سازه های هیدرولیکی، گروه مهندسی عمران، دانشگاه مراغه، مراغه، ایران
امیر قادری - دانشجوی دوره دکترای، عمران آب و سازه های هیدرولیکی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران.

سهولت برداشت مصالح باکیفیت از رودخانه­ها و هزینه­های پایین آن، استفاده از این منابع را بیشتر نموده است. در این تحقیق به بررسی آزمایشگاهی تاثیر انتقال و توسعه گودال­های ایجاد شده ناشی از برداشت مصالح رودخانه­ای بر روی پایه­های پل مجاور احداثی در مسیر جریان آب پرداخته و از پایه­های پل دایره­ای شکل و مستطیلی نوک­تیز استفاده گردید. نتایج آزمایش­ها نشان داد که حفره برداشت شده برای رسیدن به تعادل رسوب ورودی و خروجی تا پایه­های پل مستقر در مجاورت گودال ادامه یافته و باعث فرسایش در اطراف هر دو پایه پل در بالادست و پایین­دست محل خود می­گردد. همچنین تاثیر حفره برداشت بر روی آبشستگی اطراف پایه پل بالا­دست بیشتر از پایه پل پایین­دست می­باشد. با توجه به شکل­ آئرودینامیکی دماغه پایه پل مستطیلی نوک­تیز مقدار حداکثر عمق آبشستگی در اطراف پایه پل بالادست و پایین­دست به ترتیب ۵۰/۲۴ و ۵۵/۳۱ درصد نسبت به پایه پل دایره­ای شکل کاهش می­یابد. در نهایت با  ارائه روابط تجربی برای حداکثر طول و عمق آبشستگی حفره برداشت، عوامل هندسی و موثر بر روی آبشستگی پایه­ها و درصد خطای نسبی و RMSE روابط بدست آمده ارزیابی و نمودارهای مربوط به آن­ها جهت بررسی استخراج گردید. مشاهده گردید که در هر دو دانه­بندی با کاهش عمق گودال­ها و همچنین با کاهش Fr، نسبتبی­بعد ­H/y (نسبت ارتفاع گودال به عمق جریان) کاهش و نسبت­های بی­بعد L/y، B/y­ (نسبت طول و عرض گودال به عمق جریان) افزایش می­یابد. در نهایت پارامترهای تاثیرگذار در حداکثر طول و عمق آبشستگی گودال برای هر دو پایه پل دایره­ای و مستطیلی نوک­تی­شناسایی و معرفی گردید.

برداشت مصالح رودخانه ای, گودال, عمق و طول آبشستگی, پایه های پل, روابط تجربی