نادر خادم مقدم ایگده لو - گروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران.
احمد گلچین - گروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران.

آرسنیک شبه فلزی است که برای گیاهان، حیوانات، میکروارگانیسم‎ها و انسان سمی است. سازمان بهداشت جهانی حد مجاز آرسنیک در آب آشامیدنی را μg/l ۱۰ و منابع مختلف این حد را در خاک mg/kg۲۰ بیان کرده‎اند. غلظت آرسنیک در آب‎ و خاک‎ نقاط مختلف ایران (نقاطی با غلظت بیش از حد مجاز) به ترتیب بین μg/l۸۴۰-۱۰ و mg/kg۲/۱۷۷۵-۱/۲۳ گزارش شده است. از جمله منابع آلاینده، می‎توان به وجود معادن طلا و مس ( به‎ویژه منطقه تکاب و کرمان) و سازند آتش فشانی ارومیه-دختر که حاوی انواع فلزات سنگین و خطرناک می‎باشد، اشاره کرد. اکثر معادن ایران بر روی این سازند واقع شده‎اند و استفاده از روش‎های قدیمی استخراج در معادن و فرسودگی تجهیزات بر شدت آلودگی افزوده است. علاوه بر این‎، کاربرد آفت‎کش‎ها و حشره‎کش‎ها و دیگر نهاده‎های کشاورزی عامل ورود آرسنیک به منابع آب و خاک است. با استفاده از تنوع ژنتیکی گیاهان (گیاهان مقاوم به آرسنیک)، پاک سازی محیط‎های آلوده و با افزایش غلظت عناصری مانند آهن، منگنز، فسفات، گوگرد و سیلسیم در محیط رشد گیاه می‎توان از قابلیت دسترسی گیاهان به آرسنیک به‎ویژه در برنج تا حدود زیادی کاست. استفاده از تجهیزات مدرن در امر استخراج معادن می‎تواند در زمینه آلودگی محیط زیست راهگشا باشد. وضعیت آلودگی آب‎های سطحی و زیرسطحی به آرسنیک در ۱۳ استان کشور نشان از جدی بودن تهدید آرسنیک برای سلامت مردم بوده و این امر تصفیه آب در این مناطق آلوده را الزام‎آور می‎کند.

آب آشامیدنی, برنج, حد مجاز, سازند ارومیه-دختر, سرطان پوست