صفورا ناهیدان - استادیار دانشگاه بوعلی سینای همدان، همدان، ایران
علی اکبر صفری سنجانی - دانشگاه بوعلی سینای همدان، همدان، ایران

یافته­های اندکی در ارتباط با پیامد زغال زیستی بر کرم خاکی و برهم­کنش آن­ها بر ویژگی­های زیستی خاک در دست است. هدف از پژوهش کنونی، بررسی پیامد کرم خاکی، کود گاوی و زغال زیستی آن بر برخی از ویژگی­های زیستی خاک می­باشد. بدین منظور، خاک با مقادیر ۰، ۱، ۲ و ۵ درصد کود گاوی و زغال زیستی آن با حضور و بدون کرم خاکی و برای ۳۰ و ۹۰ روز انکوباسیون شدند. نتایج نشان داد که در ۳۰ روز انکوباسیون، زغال زیستی، فراوانی کرم خاکی را کاهش می­دهد. در ۹۰ روز انکوباسیون، مقدار ۱، ۲ و ۵ درصد کود گاوی موجب افزایش فراوانی کرم خاکی به میزان ۲۶، ۹۱ و ۱۰۴ درصد نسبت به شاهد شد. مقدار ۱ درصد زغال زیستی پیامد معنی­داری بر فراوانی کرم نداشت ولی مقادیر ۲ و ۵ درصد زغال زیستی، فراوانی کرم خاکی را به میزان ۴۳ و ۴۸ درصد نسبت به شاهد کاهش داد. نتایج نشان داد که کرم خاکی، افزایش بیشتری در تنفس میکروبی پایه و برانگیخته و زیست­توده میکروبی در خاک­های تیمار شده با کود گاوی در برابر زغال زیستی ایجاد می­کند. همچنین ویژگی­های زیستی خاک با کاربرد کود گاوی و زغال زیستی آن در برابر شاهد افزایش یافتند. از طرفی کرم خاکی موجب افزایش و کاهش کسر متابولیکی به ترتیب در ۳۰ و ۹۰ روز انکوباسیون شد. افزودن کود گاوی و زغال زیستی آن در ۹۰ روز انکوباسیون موجب کاهش کسر متابولیکی در برابر شاهد شد. تیمار ۵ درصد کود گاوی دارای کرم خاکی (در ۹۰ روز) کمترین مقدار کسر متابولیکی را دارا بود. در مجموع، کود گاوی کیفیت زیستی خاک را بیشتر از زغال زیستی حاصل از آن بهبود بخشید. با وجود این، مقدار ۱ درصد زغال زیستی کود گاوی با نداشتن پیامد منفی بر کرم خاکی، می­تواند در بهبود کیفیت زیستی خاک نیز مفید باشد.

زغال زیستی, کرم خاکی, ویژگی های زیستی خاک