فاطمه مسکینی ویشکایی - بخش تحقیقات خاک و آب، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان خوزستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اهواز، ایران
ناصر دواتگر - موسسه تحقیقات خاک و آب، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران.

چگونگی دسترسی آب خاک برای گیاهان در ارزیابی روابط آب، خاک و گیاه به­منظور استفاده در برنامه­ریزی و مدیریت آبیاری مهم است. انرژی انتگرالی چگونگی سهولت دسترسی آب خاک برای گیاه در محدوده رطوبت قابل استفاده خاک را نشان می­دهد. این پژوهش با هدف ارزیابی مفهوم انرژی انتگرالی در ۴۰ نمونه خاک اراضی شالیزاری استان گیلان و بررسی روابط این شاخص با ویژگی­های مختلف خاک انجام شد. نتایج نشان داد که تمامی نمونه خاک­های مورد مطالعه دارای بافت متوسط تا سنگین بودند. میانگین شاخص S دکستر در دو بافت خاک رس و لوم رسی کمتر از ۰۳۵/۰ به دست آمد (۲۷ درصد نمونه­های خاک). متوسط انرژی انتگرالی در کل نمونه­های خاک مورد مطالعه با در نظرگرفتن حدبالای آب قابل دسترس خاک در رطوبت اشباع، رطوبت ظرفیت مزرعه­ای در مکش ۱۰۰ و ۳۳۰ سانتی­متر به ترتیب برابر با ۶۵/۲۲۶، ۲۱/۲۷۰ و J kg-۱ ۹۱/۳۳۶ به دست آمد. نتایج نشان داد که کلاس­های بافت خاک دارای بیشترین مقدار انرژی انتگرالی، کمترین مقادیر شاخص S دکستر را نیز به خود اختصاص داده­اند. همچنین نتایج موید همبستگی بالاتر انرژی انتگرالی محاسبه شده با فرض رطوبت ظرفیت مزرعه­ای در مکش ۳۳۰ سانتی­متر با سایر ویژگی­های خاک بود. علاوه براین با استفاده از رطوبت اشباع خاک و نسبت کربن آلی به رس خاک می­توان مقدار انرژی انتگرالی خاک در اراضی شالیزاری را به­ترتیب در کلاس بافت خاک لوم رسی سیلتی (۷۰/۰ R۲=) و لوم رسی (۹۵/۰ R۲=) با دقت مناسبی برآورد نمود.

آب قابل استفاده خاک, شاخص S دکستر, کیفیت فیزیکی خاک