اکبر بدرلو - کارشناس ارشدعمران گرایش خاک و پی
محمود حسنلوراد - دانشگاه آزاد زنجان
محمدرضا حسنلو

وجود املاح مختلف به ویژه سدیم در بعضی از خاکهای ریزدانه رسی باعث ایجاد پدیده واگرایی در این خاکها میشوند. این پدیده همواره مشکلات فراوانی را در ساخت و بهره برداری از سازه های آبی، نظیر فرسایشسدهای خاکی، کانالها و تاسیسات آبگیر و انحراف آب و فرسایشخاکریزها ایجاد می کند. خاکهای رس واگرا با خصوصیات منحصر به فرد خود، خاکهایی هستند که در شرایط معینی سریعاً فرسایشیافته و توسط جریان آب شسته می شوند. برای رفع مشکل واگرایی میتوان از روشهای اصلاح شیمیایی نظیر تثبیت با سولفات آلومینیوم (زاج) وآهک استفاده کرد. با توجه به اینکه خاکهای رسی واگرا قابلیت تثبیت با سولفات آلومینیم وآهک را دارند، اقدام به بررسی تاثیر افزودن سولفاتآلومینیوم وآهک بر مقاومت برشی خاک به عنوان یک اثر ثانویه گردیده است. خاک مورد مطالعه، از منابع قرضه سد در حال ساخت میرزاخانلو( 2) در شهرستان طارم از توابع استان زنجان تهیه شد. نمونه ها با درصد رطوبت بهینه و با درصدهای مختلف سولفات آلومینیوم وآهک 3 ،1 ، 0.6 ، 0/3 ،0 و 5 درصد) نسبت به وزن خشکخاکتهیه شدند و آزمایشتکمحوری درسنین عمل آوری 21 ، 14 ، 7 و 28 روزه بر ) روی نمونه ها انجام گرفت. نتایج آزمایشها نشان می دهند که با افزودن سولفاتآلومینیوم وآهکبه خاکواگرا و عمل آوری آن، ضمن کاهش میزان واگرایی خاک، باعثافزایشدر مقاومتفشاری محدود نشده و مدول الاستیسیته خاکمورد نظر شده است، به طوری که مقدار افزایشدرمقاومت و مدول الاستیسیته با افزودن آهکبیشتر از خاک دارای سولفات آلومینیوم است. در سن عمل آوری 28 روزه، بیشترین مقاومت تک محوری و مدول الاستیسیته، درخاکدارای آهکدر مقدار 3 درصد و در خاکدارای سولفات آلومینیوم بیشترین مقاومت تکمحوری و مدول الاستیسیته در مقدار 5 درصد میباشد

خاکواگرا، سولفاتآلومینیوم ،آهک، آزمایشتکمحوری