مریم زارع خلیلی - فارغ التحصیل دکتری هنراسلامی دانشگاه تربیت مدرس
مریم کامیار - دکترای پژوهش هنر، استادیار ، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

دوره آلبویه، زمانی است که در آن رجعتی به فرهنگ و هنر پیش اسلامی و هویتی ایرانی شکل گرفت و در نتیجه آن پیوندیمیان هنر ایرانی و هنر اسلامی رایج در عصر یاد شده برقرار شد.کاوش های شهر ری بین سال های ۱۹۲۴ - ۱۹۲۵ م/ ۱۳۰۴ - ۱۳۰۳ هش، در دو منطقه بی بی شهربانو و نقاره خانه انجام شد؛ آثاری از جمله: بقایای انسانی و پارچه های ابریشمی نفیس کتیبه دار ومنقوش سلطنتی بهدست آمد. پارچه های مزین، به عنوان کفن و روپوش قبر بوده؛ از نقش موجودات ترکیبی در پارچه هایمورد نظر استفاده شده است. یکی از آثار مکتوب دوران اسلامی که در وصف موجودات ترکیبی نوشته و تصویرسازی شدهاست، کتب عجایب المخلوقات است. بر این اساس، سوال محوری این تحقیق این بوده که چه ارتباطی بین تصاویر موجوداتترکیبی پارچه ها وکاربری پارچه ها (کفن و دفن) وجود دارد؟ یافتن ارتباط بین تصاویر موجودات ترکیبی عجایب المخلوقاتو نقوش موجودات ترکیبی پارچه های آل بویه، از دیگر پرسش های این تحقیق است. هدف از این بررسی یافتن نقش موجوداتترکیبی در پارچه ها و پیدا کردن ارتباط آنها در تدفین و خاکسپاری است. روش پژوهش برمبنای رویکرد توصیفی- تطبیقیتنظیم شده و شیوه تجزیه و تحلیل اطلاعات در این پژوهش از گونه کیفی است. موجودات ترکیبی نقوش پارچه ها و موجوداتترکیبی تصاویر کتب عجایب المخلوقات از نظر فرمی شبیه بوده و در بعضی مواقع از نظر محتوا مشابهت هایی دیده می شودکه نشان دهنده تداوم نقش در دوره های مختلف تاریخی است. ارتباط بین پارچه هایی با نقوش موجودات ترکیبی و کاربریآیینی، در مراسم کفن و دفن؛ معنادار به نظر می رسد.

نقوش پارچه های آلبویه، موجودات ترکیبی، پارچه های کفن، عجایب المخلوقات