ابوالفضل ناصری - دانشیار پژوهش، بخش تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان شرقی،سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تبریز، ایران.

بخش قابل توجهی از منابع آبهای سطحی و زیرزمینی در جهان برای تولید محصولات کشاورزی استفاده می شود. در ایران مانند سایر کشورها و در حاشیه دریاچه ارومیه مانند سایر اراضی فاریاب کشور، تولید محصولات زراعی و باغی به آبیاری وابستگی زیادی دارد. از طرف دیگر، مقدار بارش به عنوان منبع اصلی مولفه های بیلان آب، هر سال متغیر بوده و به تبع آن مصارف آب توسط بخش های مختلف کشاورزی ، صنعت و شرب نیز با تغییرات همراه خواهد بود. برای مدیریت بهینه منابع آب، برآورد حجم آب مصرفی در بخش کشاورزی به ویژه در حاشیه دریاچه ارومیه ضروری به نظر می رسد. بنابراین ضرورت، در پژوهش حاضر، آب مصرفی کشاورزی با تلفیق بیلان آبهای سطحی و زیرزمینی درحاشیه شمالی دریاچه ارومیه (دشت تسوج) برای دوره آماری ۲۳ سال از ۷۴-۱۳۷۳ تا ۹۶-۱۳۹۵برآورد و تحلیل شده است . نتایج نشان داد میانیگن حجم بارش، تبخیر (و تعرق) و جریان سطحی در طول دوره آماری به ترتیب برابر ۲۹± ۱۵۵، ۲۱±۱۱۴ و ۵±۲۸ میلیون متر مکعب به دست آمد. حجم تغذیه و تخلیه آب زیرزمینی به ترتیب برابر ۴±۳۲ و ۷±۳۷ میلیون مترمکعب بود. مقدار آب مصرفی در بخش کشاورزی منطقه معادل ۶±۵/۳۵ میلیون مترمکعب و مصرف هکتاری آن در اراضی فاریاب ۷/۱۱ هزار مترمکعب بود. منبع اصلی آب آبیاری در منطقه ، آبهای زیرزمینی است . برای استفاده پایدار از منابع آب زیرزمینی راهکارهای اساسی شامل افزایش میزان تغذیه یا کاهش میزان تخلیه از منابع آب زیرزمینی است . استفاده از روشهای بهبود کارآیی آبیاری ، تسطیح اراضی زراعی ، افزایش نفوذ از بارش یا جریانهای سطحی یا آب آبیاری از راهکارهای اجرایی برای تعادلبخشی آبهای زیرزمینی هستند.

آب آبیاری ، آبهای زیرزمینی ، دشت تسوج، مدیریت منابع آب.