بهزاد حصاری - استادیار، گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، پژوهشکده مطالعات دریاچه ارومیه، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران
کامران زینالزاده - دانشیار، گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، پژوهشکده مطالعات دریاچه ارومیه، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران

با توجه به اهمیت مطالعه­ی روند دبی رودخانه­ها، در این تحقیق، روند تغییرات دبی متوسط رودخانه­های حوضه­ی آبریز دریاچه­ی ارومیه مورد بررسی قرار گرفت. بررسی نقش تغییرات دبی ورودی به دریاچه بر کاهش سطح آب دریاچه هدف دیگر تحقیق حاضر است. بدین­منظور، آمار و اطلاعات مربوط به ۶۵ ایستگاه هیدرومتری (بین سال­های۱۳۹۰-۱۳۵۷) مورد تحلیل قرار گرفت. آزمون ناپارامتری من­کندال با در نظر گرفتن اثر خودهمبستگی برای بررسی روند در این پژوهش مورد استفاده قرار گرفت. بر اساس نتایج، سری زمانی دبی در بیش از نیمی از ایستگاه­ها (۴۱ ایستگاه) دارای خودهمبستگی با تاخیر یکساله در سطح اطمینان ۹۵ درصد معنی­دار بود. همچنین بیش از نیمی از ایستگاه­ها (۵۸ ایستگاه) دارای روند کاهشی بوده و این روند کاهشی در ۳۸ ایستگاه در سطح اطمینان ۹۵ درصد معنی­دار بود. مقدار مجموع آب سطحی ورودی به دریاچه­ی ارومیه نیز از ۴۶۵۴ میلیون مترمکعب در سال­های قبل از ۱۳۷۴ (سال شروع خشک شدن دریاچه) به ۲۱۳۴ میلیون ­مترمکعب در سال­های بعد از ۱۳۷۴ رسیده است. سری زمانی آب سطحی ورودی به دریاچه ارومیه دارای روند کاهشی بوده و بر­اساس نتایج آزمون t استیودنت اختلاف در میانگین دو دوره طی بازه زمانی قبل و بعد از سال ۱۳۷۴ در سطح اطمینان ۹۵ درصد معنی­دار می­باشد. نتایج این تحقیق نشان­دهنده­ی کاهش آب­های سطحی در سراسر حوضه و ورودی به دریاچه­ی ارومیه در سال­های بعد از ۱۳۷۴ و نقش این کاهش در افت سطح آب دریاچه ارومیه می­باشد و بر ضرورت مدیریت صحیح منابع آب و مصارف در بخش­های مختلف از جمله کشاورزی با توجه به شرایط حاکم اقلیمی تاکید دارد.

تحلیل روند, حوضه آبریز دریاچه ارومیه, دبی متوسط, من کندال