سحر علینژاد مجیدی - Islamic Azad University
مرضیه قبادی - Islamic Azad University

هدف: این مقاله با هدف، بررسی اجمالی وضعیت کنونی و شناسایی فضاهای الزامی و بازتعریف نیازهای معماری فضاهای کتابخانه های عمومی کشور  برای رسیدن به الگویی تازه و ردایی متناسب با  قامت کتابخانه های معاصر است. روش: رویکرد پژوهش کیفی است و بر روش نظریه داده بنیاد (گراندد تئوری) متکی است. داده ها به روش کتابخانه ای و میدانی با بررسی تحلیلی، مصاحبه با کاربران و کتابداران چهار کتابخانه منتخب وابسته به نهاد کتابخانه های عمومی کشور، پژوهشگران و متخصصان حوزه معماری گردآوری شده اند. یافته ها: معماران، متخصصان حوزه کتابداری، مدیران و سیاست گذاران کتابخانه های عمومی، تغییرات سریعی را ناشی از تحولات تکنولوژی، انقلاب ارتباطات و دگرگونی های فرهنگی و اجتماعی، شاهد بوده اند. تحولاتی که بر خدمات و ماموریت، برنامه ریزی و طراحی عملکردی، کالبدی و حتی جنبه های ادارکی و زیباشناختی کتابخانه ها سایه افکنده اند. دیدگاه های متقاعدکننده و متنوعی درباره کتابخانه های عمومی و آینده شان، اهداف، خدمات و فضای آنها در قرن بیست ویکم ارائه می شود. از تردید در حیات کارکردی آنها بخاطر ماهیت فن آوری ها و ارتباطات نوین تا اتفاقا اهمیت یافتن بیشتر بخاطر ماهیت حفظ اسناد تمدن بشری و امکان تعاملی که میان جامعه برقرار می کنند (برخلاف فن آوری های نوین ارتباطات که بر انزوا پای می فشارند). تنوع دیدگاه ها بر این موکدند ارائه شکل واحدی برای طراحی ممکن نیست اما امکان نوعی تعامل در فرآیند طراحی وجود دارد که از مشارکت همه برمی آید. اصالت/ ارزش: یافته های پژوهش درپی بازتعریف نقش کتابخانه های عمومی متکی بر مولفه­های مرتبط با معماری کتابخانه در راستای فراهم آوردن بستر مناسب و توسعه سرمایه اجتماعی از درون آنهاست. با تغییر استراتژی های کتابخانه از الگوی مجموعه محور به الگوی تعامل محور، و با بازتعریف مجدد فضاها، کتابخانه های معاصر باید در کنار حفظ، نشر و ارائه منابع مختلف دانش، حافظ و ناشر خاطره جمعی و شریک روابط مردم و نهادهای مدنی باشند. طراحی معماری خوب فضاهای کتابخانه ها باید بازتابنده نیات و ماموریت شان در روزگارمان باشد، و مهم تر فضای طراحی شده امکان تحقق اهداف هم گام با تحولات را فراهم نماید.

Architecture, public library space, communication revolution, digital library, معماری, فضای کتابخانه عمومی, انقلاب ارتباطات, کتابخانه دیجیتال