منصور حیدری - Islamic Knowledge Department, Medicine Faculty, Hamadan University of Medical Sciences, Hamadan, Iran
رضا کرمی - Islamic Knowledge Department, Medicine Faculty, Hamadan University of Medical Sciences, Hamadan, Iran.

اهداف: پیشینه انجام امور خیریه در ایران زمین به دوران باستان بازمی گردد. این سنت حسنه در دین مبین اسلام نیز ترویج شد به طوری که در جای جای قرآن کریم، خداوند همواره انسان ها را به احسان و امور خیریه تشویق نموده است. در دوران معاصر نیز خیران نیک اندیشی در استان همدان بودند که از کیسه فتوت خود، اقدام به تاسیس مراکز درمانی نمودند. هدف از نوشتار پیش رو، ارایه تاریخچه مختصری از خیریه های درمانی به منظور بررسی روند شکل گیری این مراکز در استان همدان در طول دوران پهلوی است؛ چرا که با گسترش خیریه های درمانی و نهادینه سازی آن در جامعه امروز نیز می توان در حل بخشی از مشکلات حوزه بهداشت و درمان قدم های مثبتی برداشت. مواد و روش ها: این جستار با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی و مطالعات کتابخانه ای و اسنادی، بر پایه روش تاریخ نگارانه مبتنی بر تحلیل محتوای متون و منابع مرتبط با موضوع تحقیق مانند کتب، اسناد، جراید و همچنین به مدد تاریخ شفاهی و نیز تجسس در بانک های مقالات نظیر ensani.ir و noormags.ir به انجام رسیده و پس از گردآوری داده ها، روند شکل گیری خیریه های درمانی استان همدان بین سال های ۱۳۰۴ تا ۱۳۵۷ را مورد بررسی قرار داده است. یافته ها: ایجاد خیریه های درمانی در همدان، سنتی دیرپا بوده که به زمان وزارت خواجه رشیدالدین فضل الله همدانی بازمی گردد. در دوران پهلوی اول، بازگشت محصلین از اروپا و روند روبه رشد علم طب موجب شد تا ایجاد مراکز درمانی در همدان مانند سایر نقاط ایران احساس شود. در دوره پهلوی دوم نیز حمایت های حکومت از امور عام المنفعه و ایجاد نهادهایی همچون شیر و خورشید، باعث شد تا افراد خیر و نیکوکار به تاسیس چنین مراکزی در کنار مراکز دولتی اهتمام ورزند و به پیروی از سفارشات دین مبین اسلام، درصدد دستگیری از نیازمندان و رفع نیازهای آنان در حوزه سلامت برآیند. نتیجه گیری: عوامل زیر در تاسیس خیریه های درمانی استان همدان در دوران پهلوی دخیل بوده اند: ۱- معضلات اجتماعی ناشی از نابسامانی های سیاسی؛ ۲- کم توجهی برخی دولت ها و سردمداران به امور بهداشتی و درمانی در مقایسه با امور سیاسی؛ ۳- عمل به آموزه های مذهبی و اهتمام به انجام امور خیریه و عام المنفعه به تاسی از پیشوایان دینی؛ ۴ -کمبود اماکن و امکانات بهداشتی و درمانی در بخش دولتی؛ ۵- اوضاع آشفته مالی دولت ها؛ ۶- رواج تفکر نوع دوستی و بازتاب حرکات بشردوستانه کشورهای مختلف در ایران؛ ۷- میل به مشارکت و گسترش همیاری های اجتماعی و مدنی و علاقه افراد به برجای گذاشتن نام نیک پس از خود.

Hamedan Province, Health Donors, Medical Charities, Pahlavi Era, Health., استان همدان, خیرین سلامت, خیریه های درمانی, دوران پهلوی, بهداشت و درمان