سمیرا تاج خراسانی - دکتری حقوق جزا و جرم شناسی، گروه حقوق، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران

جامعه پذیری، جریانی است که فرد را با زندگی گروهی همساز و همنوا می کند. جامعه پذیری یک نوع همنوایی داوطلبانه و اختیاری است، اما وقتی همنوایی به طور اختیاری صورت نگیرد سازوکارهای کنترل اجتماعی برای انتقال و تحمیل و اجرای هنجارها و انتظارات اجتماعی، به کار می روند. در واقع در فرایند جامعه پذیری، ارزش ها و هنجارهای اجتماعی به فرد آموخته می شوند و سپس به وسیله کنترل اجتماعی، رفتار او تحت نظر قرار می گیرد. مطابق این معنا، کنترل اجتماعی منحصرا به معنای واکنشی در مقابل کجروی نمی باشد، بلکه نظارت بر هماهنگی با هنجارها را هم شامل می شود. بنابراین، کنترل اجتماعی د ر معنای کلی و فراگیر آن، شامل هرگونه نظارت اجتماعی در سامان دادن شخصیت و رفتار فرد می شود. به هر میزانی که این کنترل، تضعیف شود و کارکرد خود را از دست دهد، زمینه ی بیشتری برای ناسازگاری و انحراف اجتماعی فراهم می گردد. همچنینی مفهوم اسلامی جامعه پذیری، عبارت است از کسب هویت الگوی رفتاری در شیوه زندگی با توجه به آموزه های فرهنگ قرآنی در قالب بارورها، ارزش ها و هنجارها به گونه ای که جامعه بتواند با نهادینه کردن آن ها در افراد نظام اجتماعی سالمی داشته باشد. برای بهره گیری از نظریه کنترل اجتماعی لازم است مولفه های اصلی بومی کردن، این نظریه را که عبارت است از جامعه پذیری بر اساس مدل بومی اسلامی مورد بررسی قرار دهیم، زیرا تحقق صحیح این مولفه در جامعه باعث افزایش سطح تطابق فرد با ارزش ها و هنجارهای جامعه می شود، و میزان پایبندی افر اد به اصول اخلاقی و قوانین جامعه افزایش می یابد، در نتیجه کنترل اجتماعی بیشتری حاصل می شود.

جامعه پذیری، نظریه کنترل اجتماعی، مدل بومی، اسلامی