نگار مقیمیان - دانشگاه تربیت مدرس
سید محسن حسینی - دانشگاه تربیت مدرس
یحیی کوچ - دانشگاه تربیت مدرس
بهروز زارعی - دانشگاه تربیت مدرس

تغییر کاربری ­اراضی شمال ایران کیفیت خاک را در معرض تغییر قرار داده است. با هدف مطالعه اثر کاربری­های مختلف جنگل طبیعی، جنگل مخروبه، جنگل­کاری توسکا، جنگل­کاری سکویا، آیش و اگروفارستری بارده بر مشخصه­های زیستی خاک، منطقه جلگه­ای شمال ایران مورد توجه قرار گرفت. بدین منظور از شش کاربری ذکر شده تعداد ۳۰ نمونه خاک از عمق ۱۰-۰ سانتی­متری گرفته شد. تعداد و زی­توده گروه های اکولوژیک کرم خاکی، فراوانی نماتدهای خاکزی و میزان تصاعد دی­اکسیدکربن در طول چهار فصل از خاک سطحی مورد بررسی قرار گرفت. همچنین برخی خصوصیات فیزیکوشیمیایی خاک در محیط آزمایشگاه مورد سنجش قرار گرفت. مقادیر بیشینه تعداد کرم های خاکی (سه تعداد در مترمربع)، زی­توده کرم های خاکی (۷۶/۳۸ میلی گرم بر مترمربع)، فراوانی نماتدها (۴۵۷ تعداد در ۱۰۰ گرم خاک) و تصاعد دی­اکسیدکربن (۴۷/۰ میلی­گرم بر گرم خاک-روز) به کاربری توسکا تعلق داشت. در تمام کاربری­های مورد بررسی، هر سه گروه از کرم­های خاکی و نماتدها بیشترین فعالیت را به طور مشترک در فصل بهار و پاییز داشتند در حالی­که بیشترین مقدار تصاعد دی­اکسیدکربن در فصل تابستان ثبت شد. تحلیل PCA حاکی از بیشترین تاثیر مثبت مشخصه­های اسیدیته، نیتروژن و عناصر غذایی بر فعالیت موجودات خاکزی می­باشد. به عنوان نتیجه می­توان اذعان داشت که جنگل­کاری با گونه توسکا راه­کار مناسبی جهت بهبود شاخص­های زیستی و حفظ کیفیت خاک در مناطق تخریب شده شمال کشور با شرایط مشابه می­باشد.

جنگل طبیعی, جنگل کاری, فصل, پارامترهای زیستی