مینا عالیپور بابادی - دانشجوی کارشناسی ارشد شیمی و حاصلخیزی خاک، گروه خاکشناسی، دانشگاه شهید چمران اهواز، ایران.
عبدالامیر معزی - دانشیار گروه خاکشناسی دانشگاه شهید چمران اهواز
مجتبی نوروزی مصیر - استادیار گروه خاکشناسی دانشگاه شهید چمران اهواز
عطااله خادم الرسول - استادیار گروه خاکشناسی دانشگاه شهید چمران اهواز، ایران.

فرآوری پسماندهای آلی و بازگشت آنها به خاک، کمک شایانی به کشاورزی پایدار می­نماید. زغال زیستی (Biochar) حاصل از فرایند گرماکافت (Pyrolysis) پسماندهای آلی است. ویژگی­های شیمیایی و فیزیکی زغال زیستی به طور معنی داری متاثر از ویژگی­های زیتوده اولیه و نیز دمای فرایند گرماکافت می باشد. لذا این پژوهش جهت ارزیابی ویژگی های شیمیایی و فیزیکی زغال زیستی حاصل از باگاس نیشکر، کاه برنج، خاک اره و برگ درخت کنوکارپوس که در دمای گرماکافت ۴۰۰، ۷۰۰ و ۹۰۰ درجه سانتی گراد فراوری شدند، اجرا شد. تیمارها در آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی و در سه تکرار اعمال شدند. نتایج نشان داد که در هر دو گروه، تیمارها به طور جداگانه و نیز اثر متقابل آنها بر میزان ­pH، هدایت الکتریکی، ظرفیت تبادل کاتیونی، سطح ویژه، نسبت C/N ، غلظت کل عناصر غذایی، کاتیون­های ریز­مغذی و نیز سرب در زغال­های زیستی، تاثیر متفاوت و معنی­داری داشتند. افزایش دمای گرماکافت از ۴۰۰ به ۹۰۰ درجه سانتی­گراد سبب کاهش ظرفیت تبادل کاتیونی زغال زیستی حاصل از باگاس نیشکر، کاه برنج، خاک اره و برگ کنوکارپوس به ترتیب به میزان ۳/۱۵۳، ۱/۲۴۱، ۹/۲۸۳ و ۲/۲۱ سانتی­مول بر کیلو­گرم شد. ولی افزایش دمای گرماکافت از ۴۰۰ به ۹۰۰ درجه سانتی­گراد موجب افزایش سطح ویژه زغال زیستی باگاس نیشکر، کاه برنج، خاک اره و برگ کنوکارپوس به ترتیب به میزان ۳/۱۵۳، ۱/۲۴۱، ۹/۲۸۳ و ۲/۲۱ متر­مربع ­بر گرم شد. با توجه به نتایج بدست آمده می­توان کاربرد زغال­های زیستی تولیدشده در دمای ۴۰۰ درجه سانتی­گراد را به ترتیب اولویت زغال­ زیستی حاصل از برگ کنوکارپوس، کاه برنج، باگاس نیشکر و خاک اره برای افزایش ظرفیت تبادل کاتیونی و بهبود ذخیره عناصر غذایی قابل دسترس پیشنهاد کرد.

درجه حرارت گرماکافت, زغال زیستی, زیتوده, کشاورزی پایدار, ویژگی های شیمیایی