هادی اسکانلو - دانشجوی دکتری تخصصی بهداشت مواد غذایی ، واحد علوم پزشکی تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی ، تبریز، ایران

باکتری های خاکزی کاربردهای مهم و فراوانی دارند که پیش نیاز بسیاری از واکنش های خاک می باشند. این بررسی به منظور تعیین تنوع و فراوانی باکتری های خاکزی در مناطق مختلف استان اردبیل مطالعه ای در سه منطقه متفاوت از نظر میانگین درجه حرارت و بارندگی سالیانه در شهرستان های پارس آباد، اردبیل و خلخال انجام شد. سیستم های کشاورزی کم و پرنهاده گندم آبی و سیستم نرمال در هر منطقه به عنوان اکوسیستم هایمورد بررسی انتخاب شدند. نمونه گیری در هر منطقه مورد مطالعه از خاک انجام و درصد مواد آلی خاک و باکتریهای خاکزی مورد سنجش و ارزیابی قرار گرفت . تنوع و فراوانی گونه های باکتری در خاک سیستم های مختلف نشان می دهد که در شرایط افزایش تنش های محیطی ، غالبیت گونه Bacillus epiphytes با کارکرد تجزیه مواد آلی افزایش می یابد. در کل اثرات مفید ناشی از تنوع باکتریها بروز کرده است ، بر اساس نتایج این تحقیق آنچه تنوع باکتریها را در نقاط خشک محدود می کند، کمبود رطوبت و مواد آلی خاک است که مجموعا محیطی پرتنش برای باکتریها ایجاد و تعداد و توزیع آنها را تحت تاثیر قرار می دهد. مقایسه سیستم هایکشاورزی نشان می دهد که عملیات خاک ورزی بیشترین اثر را بر باکتریها اعمال کرده است ، به گونه ای که سیستم پرنهاده و طبیعی خلخال با دارا بودن بیشترین مواد آلی در خاک و شرایط رطوبتی مساعدتر نسبت به سایر سیستم ها به علت این که بیشترین عملیات خاک ورزی را در مقایسه با سایر سیستم های کشاورزی داشت ، حداقل غنای گونه ای باکتریها را نیز نشان داد. به عبارتی فعالیت های کشاورزی،مخصوصا مصرف نهاده ها و عملیات خاک ورزی، تاثیر قابل توجهی بر تنوع و توزیع فراوانی باکتری ها دارد، به گونه ای که اثرات مثبت ناشی از مقدار مواد آلی و رطوبت خاک بر باکتریها، در سیستم های کشاورزی کمترشده است . بنابراین در شرایط خشک ، سیستم های کشاورزی کم نهاده تنوع باکتریها را افزایش می دهد اما با مساعد شدن شرایط و تامین طبیعی نهاده هائی مثل آب و مواد آلی در سیستم های طبیعی ، نقش مثبت فعالیت -های کشاورزی کاهش یافته و آثار مخرب آن نمایان می شود.

تنوع ، فراوانی ، باکتری های خاکزی، سیستم های کشاورزی، گندم