مهدی پرگل قاسمی - کارشناسی ارشد فقه و مبانی حقوق اسلامی ، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اردبیل
مهدی حمیدی - کارشناسی ارشد حقوق بین الملل ، موسسه آ موزش عالی رشدیه تبریز

قواعد فقهی به اقسام مختلفی تقسیم می شود:قواعدی که اختصاص به باب خاصی از فقه ندارد، بلکه در تمامی ابواب فقهی جاری است، مگر مانعی در کار باشد; مثل قاعده لا ضرر، و قاعده لا حرج، و قواعد قرعه و صحت، بنابر قولی; این گروه از قواعد فقهی را قواعد عامه می نامیم.قواعدی که مختص ابواب معاملات بالمعنی الاخص است، و در غیر این ابواب جاری نمی شود; مانند قاعده تلف در زمان خیار، و قاعده ما یضمن و ما لا یضمن، و قاعده عدم ضمان امین، و امثال آن.قواعدی که مختص ابواب عبادات است، مثل قاعده لا تعاد، و قاعده تجاوز، و فراغ، بنابر قول معروف; و امثال آن.قواعدی که در ابواب معاملات بالمعنی الاعم جاری است; مانند قاعده طهارت، و امثال آن.قواعدی که برای کشف موضوعات خارجی که در ادله احکام واقع شده، ایجاد شده اند; مثل حجیت بینه، و حجیت قول ذی الید، و کافی بودن یا نبودن قول یک عادل در موضوعات; این قواعد همانند اماراتی است که در باب احکام به آن ها استناد می شود، و فرق بین این دو این است که آن امارات برای کشف احکام کلی ایجاد شده، و این قواعد فقهی برای کشف موضوعات. اقسام دیگری نیز در قواعد فقهی وجود دارد.بهتر این است که در مورد هر قسم، بحث مستقلی مطرح کرده، و قواعدی که از هر قسم هستند را به خاطر قرابتی که به یکدیگر دارند یک جا بحث کنیم; زیرا این کار اثبات آن قواعد و درک حقیقتشان و حل مشکلاتش را آسان تر می کند.

قاعده ید، ضمان ید، لاضرر، اتلاف