فرزانه خواجوئی نسب - گروه علوم و زیست فناوری گیاهی، دانشکده علوم و فناوری زیستی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
امین زراعتکار - مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و مناب ع طبیعی استان چهارمحال و بختیاری ، سازمان تحقیقات، آموزش و تروی جکشاورزی، شهرکرد، ایران

گونه های انحصاری جنس عروس سنگ مانندDionysia diapensiifolia از گنجینه های گیاهی کم نظیر کشور ایران به شمار می آیند که متاسفانه به علت فعالیت های مخرب انسانی مانند کوهخواری، معدن کاوی و جاده سازی درگروههای به شدت درمعرض خطر انقراض (CR) قرار گرفته اند. از سوی دیگر به نظر می رسد که زیستگاههای این گونه در ناحیه زاگرس مرکزی به طور جدی تحت تاثیر پدیده تغییر اقلیم و گرمایش جهانی قرار بگیرند. در این پژوهش ، از مدل آنتروپی بیشینه (MaxEnt) و ۸ متغیر محیطی برای پیش بینی زیستگاههای مطلوب گونه D. diapensiifolia در پاسخ به تغییر اقلیم و در راستای حفاظت از آن استفاده شد. همچنین پیش بینی اثر تغییر اقلیم بر پراکنش فعلی گونه مورد مطالعه با استفاده از مدل گردش عمومی CCSM۴ و دو سناریوی اقلیمی RCP۲.۶ و RCP۸.۵ در دهه های ۲۰۵۰ و ۲۰۷۰ صورت گرفت . براساس یافته ها، شاخص AUC مدل بزرگتر از ۹/۰ به دست آمد که نشان دهنده عملکرد عالی آن است . نتایج حاصل از این مطالعه نشان می دهد که بارش سالیانه (% ۳/۴۷)، همدمایی (%۲/۱۸)، و میانگین بارش در گرمترین فصل سال (%۶/۱۴) از مهمترین عوامل اکولوژیکی تاثیرگذار بر پراکنش این گونه به شمار می آیند. همچنین براساس یافته های حاصل از این پژوهش ، پراکنش گونه موردمطالعه در پاسخ به تغییر اقلیم و تحت سناریوهای انتشار گازهای گلخانه ای RCP۲.۶ و RCP۸.۵ در دهه های ۲۰۵۰ و ۲۰۷۰ به شدت کاهش خواهند یافت . بنابراین نتایج حاصل از این پژوهش بر ضرورت تعیین استراتژیهای حفاظتی به منظور جلوگیری از انقراض این گونه گیاهی باارزش تاکید می نماید.

گرمایش جهانی ، زاگرس مرکزی، مدل آنتروپی بیشینه ، مطلوبیت زیستگاه، حفاظت