رضا تاج آبادی - کارشناس ارشد کتابداری و اطلاع رسانی و مدرس دانشگاه جامع علمی کاربردی استان مرکزی
اعظم نوری - کارشناس ارشد علوم اجتماعی و مسئول کتابخانه عمومی حضرت امام حسین (ع) شهرک الغدیر اراک

هدف از ارائه این مقاله، تبیین جایگاه مولفه های تجاری سازی و بازاریابی خدماتاطلاعاتی در کتابخانه های عمومی؛ بررسی چالش ها و ارائه راهکارها است. اهمیتتجاری سازی و بازاریابی و ایجاد کسب وکارهای جدید و زمینه سازی برای درآمدزایی درکتابخانه های عمومی در جهانی که رقابت های اقتصادی شدیدی جاری است، بر کسیپوشیده نیست. در شرایط امروزی، بعضی شواهد نشان می دهند که اغلب مدیران وکتابداران کتابخانه های عمومی با اصول و فنون بازاریابی و تجاری سازی در این کتابخانه هاآشنایی ندارند و تلا، چندانی برای شناساندن خدمات کتابخانه و جذب مشتریان از خودنشان نمی دهند.به نظر می رسد تبلیغات، کارآفرینی، تجاری سازی و بازاریابی اطلاعات درکتابخانه های عمومی در عصر حاضر لازم و ضروری به نظر می رسد. بازاریابی اطلاعات واشاعه کسب وکارهای نو در کتابخانه های عمومی، از وظایف مهم کتابداران در این زمینهاست. از راهکارهای مفید در این زمینه، شناخت بهتر فرصت ها و پتانسیل های کارآفرینی درکتابخانه های عمومی و سیاست گذاری برای استفاده از فرصت های جدید و نیز کمک به توسعه فعالیت های استارتاپ های کتابخانه ای، و غیره است. تجاری سازی و بازاریابی برایهر گونه حرکت آگاهانه و هدفمند در بازار امروز ضرورت دارد. علاوه بر شرکت های تجاریو بازارهای موجد اقتصادی، موسسه های غیرانتفاعی مانند موزه ها، آرشیوها و نیزکتابخانه های عمومی، نیازمند استفاده از بازاریابی به عنوان راهکاری موثر در زمینه ارتباط بامردم هستند.امروزه کتابداران همانند ارائه دهندگان خدمات اطلاعاتی ناگزیر هستند مانند یککارآفرین، بیندیشند و عمل کنند. آنها باید کارآفرینان خلاقی باشند که به انتخاب، اجرا ومدیریت سیستم های کام لا خودکار، روابط عمومی، رسانه ها، بازاریابی و تجاری سازیخدمات گوناگون خود کمک کنند. یک متخصص کتابداری و کتابدار باتجربه و موفق ازخلاقیت، برنامه ریزی استراتژیک، بازاریابی هدفمند و نوآوری بهره می برد و همواره درجستجوی راه هایی است تا کتابخانه را در بهترین موقعیت ممکن برای برخورداری از مزایا وفرصت ها در جهت رفع نیازهای کنونی و آتی جامعه کاربران خود سوق دهد. ازآنجاکه درعصر دیجیتال و انبوه شبکه های مجازی و پایگاه های اطلاعاتی، اطلاعات نقش کلیدی درجوامع بشری ایفا می کند باید تمهیداتی فراهم شود تا کاربران به اطلاعات موردنیاز خودبه راحتی و به سرعت دسترسی پیدا کنند. به نظر می رسد تجاری سازی و بازاریابی اطلاعاتدرواقع رساندن اطلاعات، در زمان مناسب به مخاطب مناسب است. ارزشمند شدناطلاعات و اینکه اطلاعات به عنوان سرمایه تلقی می شود می تواند بازار مناسبی برای بخشخصوصی و دولتی فراهم سازد که به کسب درآمد منجر شود. بازاریابی اطلاعات درسازمان هایی نظیر کتابخانه های عمومی، گنجینه ها و آثار و منابع خطی و چاپی سنگی دراین مجموعه را بیش ازپیش متجلی خواهد نمود.بهره گیری بیشتر از منابع کتابخانه، راحتی استفاده از منابع برای کاربران، هزینهاستفاده از خدمات و شیوه های ارتباط با کاربران و دسترسی به بازخورد ارائه خدمات،همگی مسائلی است که باید مدنظر قرار گیرد. بدیهی است ساختار سنتی کتابخانه هایعمومی، پاسخگوی حجم انبوه اطلاعات، فنون و مهارت ها نیست. متخصصان کتابداری واطلاع رسانی باید فرهنگ و تفکر کارآفرینانه را توسعه دهند. کارآفرینی تمام ا در رابطه بانوآوری، ابتکار و خلاقیت، شایستگی، ریسک پذیری و پادا، است. متخصصان کتابداریو اطلاع رسانی باید ذهنیت و تفکر کارآفرینانه برای شروع فعالیت در هر گونه کسب وکارتجاری را به منظور دستیابی به خوداشتغالی و مطرح شدن در جامعه داشته باشند.متخصصان کتابداری و اطلاع رسانی باید در کارگاه ها و سمینارهای مربوط به کارآفرینی شرکت کنند تا مهارت های شغلی و زیرکی و فراست و تدبیر موردنیاز را که برای مشارکت درسرمایه گذاری در هر گونه کارآفرینی لازم است به دست آورند.

تجاری سازی، تبلیغات، بازاریابی، کتابداران، کتابخانه های عمومی،کارآفرینی.