اسماعیل عرب طاژان دره - M.Sc. Student, Faculty of Agriculture, Lorestan University, Khorramabad, Iran
عبدالحسین رضایی نژاد - Assistant professor, Faculty of Agriculture, Lorestan University, Khorramabad, Iran
احمد اسماعیلی - Assistant professor, Faculty of Agriculture, Lorestan University, Khorramabad, Iran
فرهاد کرمی - Member of Scientific Board, Department of Seed and Plant Improvement, Agricultural and Natural Resources Research Center of Kurdistan, Sanandaj, Iran
علی قرقانی - Assistant professor, Department of Horticultural Sciences, Collage of Agriculture, Shiraz University, Shiraz, Iran

به منظور تعیین روابط میان عملکرد و ویژگی­های فیزیولوژیکی و فنولوژیکی، تجزیه همبستگی­ها و پی بردن به آثار مستقیم و غیرمستقیم ویژگی­های گوناگون بر عملکرد، آزمایشی بر روی ۲۰ ژنوتیپ توت­فرنگی در مرکز تحقیقات کردستان انجام گرفت. تجزیه و تحلیل­های چند­متغیره شامل تجزیه به مولفه­های اصلی و تجزیه خوشه­ای با استفاده از داده­های حاصل به منظور گروه­بندی ژنوتیپ­ها انجام گرفت. نتایج تجزیه کلاستر بر اساس تمام ویژگی­های اندازه­گیری شده، ژنوتیپ­ها را در حدود فاصله اقلیدسی ۱۰ به پنج گروه اصلی تقسیم­بندی کرد. از عوامل مهم تفکیک کلاسترهای اصلی، ویژگی­هایی از جمله کلروفیل a، b، ab، میزان آنتوسیانین، عملکرد، دوره گل دهی، ظهور اولین گل و اولین میوه بود. بر اساس نتایج تجزیه به مولفه­های­ اصلی، چهار مولفه ­اصلی در مجموع ۶۲/۶۸ درصد از تغییرات کل را توجیه کردند. مولفه اول شامل کلروفیل a، b، ab، میزان آنتوسیانین و عملکرد حدود ۵۷/۲۹ درصد از واریانس کل را توجیه کرد. مولفه دوم شامل دوره گل دهی، ظهور اولین گل و اولین میوه بود و حدود ۲۴/۱۷ درصد از واریانس کل را توجیه کرد. نتایج حاصل از تجزیه بای­پلات تا حدود زیادی با نتایج گروه­بندی ژنوتیپ­های مورد بررسی در تجزیه کلاستر مطابقت داشت. همبستگی مثبت و معنی­داری بین کلروفیل a، b، ab، دوره گل دهی و ظهور اولین میوه با عملکرد مشاهده شد اما همبستگی معنی­داری بین عملکرد و میزان مواد جامد محلول، عملکرد و میزان اسیدیته قابل تیتراسیون مشاهده نشد. همبستگی بین آنتوسیانین و ظهور اولین گل با عملکرد منفی و معنی­دار بود. نتایج رگرسیون مرحله­ای نشان داد که ویژگی­های میزان آنتوسیانین، دوره گل دهی، ظهور اولین میوه، ظهور اولین گل، ظهور اولین استولون و دوره میوه دهی وارد مدل شدند. نتایج تجزیه علیت ژنتیکی نشان داد که ویژگی ظهور اولین میوه بیشترین اثر مستقیم و مثبت را بر عملکرد داشت و ویژگی آنتوسیانین بالاترین اثر مستقیم و منفی را بر عملکرد توت­فرنگی دارا بود.

strawberry, principal components analysis, genetic correlation, anthocyanin, توت فرنگی, تجزیه به مولفه های اصلی, همبستگی ژنتیکی, آنتوسیانین