حسین سلطانی فرد - دانشجوی دکتری رشته فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه تهران، تهران، ایران

از جمله مهمترین مولفه هایی که در حصول معنویت دینی و تحکیم آن در جامعه موثر است، تنقیح مدلول روایاتی است که دلالت بر اعطای ثواب الهی در برابر برخی از اعمال می کند. دسته ای از روایات بدون استفاده از صیغه یا ماده امر، بر این مضمون تصریح دارند که درجه ای از ثواب به انجام دهنده عمل معینی می رسد؛ سوال اساسی ای که مساله این پژوهش را تشکیل می دهد عبارت است از اینکه: آیا میان «جعل ثواب» و «وجود امر شرعی» تلازم برقرار است و می توان از جعل و اعطای ثواب، کشف کرد که در اینجا امری هم از ناحیه شارع وجود دارد یا چنین ملازمه ای در کار نیست؟! تصحیح قاعده تسامح در ادله سنن از فروعات این مساله به حساب می آید. این پژوهش تلاش می کند تا با روش تحلیلی-توصیفی و با دیدگاه انتقادی به انواع براهین موجود در اثبات تلازم بین جعل ثواب و وجود امر بپردازد و در نهایت به این نتیجه می رسد که تمسک به مجموعه روایاتی که دلالت دارند: «برای هر واقعه ای حکمی جعل شده است»، بهترین و متقن ترین برهان برای کشف امر شرعی است.

ثواب، جعل ثواب، امر شرعی، تلازم، معنویت