حسن فلاح حسینی - دانشیار، گروه فارماکولوژی و طب کاربردی مرکز تحقیقات گیاهان دارویی، پژوهشکده گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی، کرج
اقبال جاسمی - دانشجوی دکتری، گروه فارماکولوژی و طب کاربردی مرکز تحقیقات گیاهان دارویی، پژوهشکده گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی، کرج
مهدی صابری - استادیار، گروه فارماکولوژی دانشکده داروسازی دانشگاه علوم پزشکی بقیه الله (عج)، تهران
محمدرضا قلی بیکیان - استادیار، گروه شیمی آلی دانشکده شیمی دانشگاه کاشان، کاشان
بهزاد فروتن - دانشیار، مرکز تحقیقات بیماری های واگیر و گرمسیری، دانشگاه علوم پزشکی ایرانشهر، ایرانشهر

به رغم پیشرفت های گسترده در تحقیقات علوم پزشکی و دارویی، بسیاری از میکروب ها و ویروس های شایع که باعث عفونت های سیستم تنفسی می شوند به درمان های رایج مقاوم شده اند. در همین راستا اثر مثبت گیاهان دارویی مورد استفاده در طب سنتی ایران در کاهش علائم و درمان عفونت های سیستم تنفسی در حیوان و انسان گزارش شده است. در این مطالعه مروری، جستجو در پایگاه های اطلاعاتی ملی و بین المللی با استفاده از کلید واژه هایی مانند گیاهان دارویی، ضد ویروس، تعدیل کننده سیستم ایمنی، ضد التهاب، ضد میکروب، آنتی اکسیدان، تنگی نفس، خلط آور و ضد سرفه برای مطالعات منتشر شده تا سال ۲۰۲۲ انجام شد. نتایج نشان داد که در طب سنتی ایران پیاز عنصل، پر سیاوشان، شیرین بیان، پنیرک، سپستان، مرزنجوش، افسنطین، زوفا، پولک، بوزیدان، میخک، گندواش، خولنجان، سرخارگل و آویشن به عنوان خلط آور، بهبود تنگی نفس، ضد سرفه، ضد ویروس و تعدیل کننده سیستم ایمنی کاربرد بیشتری داشته اند. بیشترین تحقیقات آزمایشگاهی و بالینی روی گیاه سرخارگل به عنوان تعدیل کننده سیستم ایمنی و سپس شیرین بیان به عنوان ضد ویروس انجام شده است. بیشترین فرآورده دارویی دارای مجوز فروش در بازار دارویی ایران به سرخارگل و آویشن در درمان عفونت های تنفسی مربوط است. به نظر می رسد که گیاهان دارویی بررسی شده این توانایی را دارند که به عنوان بستر تحقیقاتی برای شناسایی گیاهان دارویی در درمان حمایتی به منظور پیشگیری و کنترل علائم ابتلا به عفونت های تنفسی مورد بررسی قرار گیرند.

تنگی نفس, خلط آور, ضد سرفه, ضد ویروس, گیاهان دارویی