سونیا امینی - دانشجوی دکترا، گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه، ارومیه
محمد فتاحی - دانشیار، گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه، ارومیه
حسین ناظمیه - استاد، مرکز تحقیقات ریزفناوری دارویی، دانشکده داروسازی، دانشگاه علوم پزشکی تبریز، تبریز

اندام های گونه های مختلف گل ماهور (Verbascum spp) به دلیل برخورداری از ساپونین ها، فنل ها، فلاونوئیدها و موسیلاژ خواص و اهمیت بسزایی در صنایع دارویی دارند. غرب ایران یکی از مراکز اصلی تنوع گونه های مختلف گل ماهور به شمار می رود. با هدف شناخت و بهره برداری از ظرفیت ژنوتیپ های بومی در کارهای اصلاحی، تنوع ژنتیکی این گیاه در شمال غرب ایران (۴۰ منطقه از استان های آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی و کردستان) بر اساس تنوع فیتوشیمیایی (فنل کل، فلاونوئید کل، ساپونین کل و فعالیت آنتی اکسیدانی) مورد بررسی قرار گرفت. نتایج مطالعه نشان داد که ژرم پلاسم متنوعی از گل ماهور در شمال غرب ایران وجود دارد و بین ژنوتیپ های مورد مطالعه تفاوت معنی دار آماری مشاهده شد. بیشترین مقدار فنل کل (۳۵/۴۴ میلی گرم گالیک اسید بر گرم وزن خشک) در اندام ریشه ژنوتیپ (V. stachydiforme) G۸ و بیشترین مقدار فلاونوئید کل (۳۲/۶ میلی گرم کوئرسیتین بر گرم وزن خشک) در اندام برگ ژنوتیپ G۲ (V. erianthum) مشاهده شد. بر اساس نتایج این تحقیق مشخص شد ژنوتیپ های G۲، G۸، G۱۰ و G۱۴ از نظر بسیاری از صفات (مقدار فنل کل، فلاونوئید کل، ساپونین کل و فعالیت آنتی اکسیدانی) بر دیگر ژنوتیپ ها برتری دارند و می توان بعد از مطالعات تکمیلی از آنها در برنامه های اصلاحی استفاده کرد.

ترکیبات فنلی, ساپونین کل, شمال غرب ایران, گل ماهور