بتول واعظ - استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه علامه طباطبائی
فرحناز اورندی - دانشجوی کارشناسی ارشد زبان و ادبیات دانشگاه علامه طباطبائی

نظریه زبان­شناسی نقش گرای هلیدی، زبان و ساختار آن را در راستای معنای متن می کاود و نشان می ­دهد که چگونه بافت و معنا، زبان خاص متنی را سامان می دهند. این نظریه رابطه میان زبان، معنا، اجتماع، و فرهنگ را در ساحت فرانقش های اندیشگانی، بینافردی، و متنی آشکار می سازد. بررسی و تحلیل متن ادبی از منظر هر یک از این ساحت ­ها به تفسیر عینی و علمی متن می انجامد. در این پژوهش داستان«پیک­ نیک»  از کتاب ویران ابوتراب خسروی بر اساس فرانقش اندیشگانی بازخوانی شده، و چگونگی ذهنیت روایی نویسنده و گفتمان پست­ مدرنیستی حاکم بر داستان از طریق زبان و در ساحت ساخت گذرایی بندها که نمود عینی آن در فرایندهای فعل، مشارکان فرایند، و عناصر حاشیه­ ای ظاهر می­شود، بازنمایی شده است. آنچه از تجزیه زبان­ شناختی متن و داده­ های آماری پژوهش به دست آمد، همسو با نظام معناشناختی متن و ساحت وجودشناختی و پست مدرنیستی روایت بود. بسامد بالای دو عنصر حاشیه ­ای زمان و مکان بر اساس نظریه کرونوتوپ باختین تحلیل گردید و نشان داده­ شد که این عناصر حاشیه ­ای که پیوستار زمانی مکانی روایت را شکل داده­ اند، چگونه نظام مفهومی و معناشناختی روایت را چارچوب­بندی کرده ­اند. چگونگی تجربه راوی از واقعیت و دنیای پیرامونی او از طریق فرایندهای فعل و ساخت گذرایی نیز بازنمایی شد.

زبان شناسی نقش گرا, فرانقش اندیشگانی, فرایند فعل, ابوتراب خسروی, داستان«پیک نیک»