هادی نوری - استادیار گروه علوم اجتماعی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه گیلان، ایران.
محمد مبینی شورستانی - دانشجوی دکتری جامعه شناسی فرهنگی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران.

موضوع مقاله حاضر خوانش پسااستعماری حکایت حاجی­ مراد اثر صداق هدایت است. مساله این است که آیا بازنمایی روشنفکر بومی مانند صادق هدایت از جامعه ایرانی در خدمت روایت مسلط غرب قرار دارد یا می ­تواند سکوت فرودستان جامعه ایرانی را بشکند و صدای آن­ها باشد؟ برای پاسخ به این پرسش از مطالعات پسااستعماری، بویژه نظریه گایاتری اسپیواک، و روش واسازی استفاده می­ شود که توسط دیوید بوژه به هشت مرحله جستجوی تقابل­های دوگانه، بازتفسیر سلسله­ مراتب، یافتن صداهای معترض، سویه دیگر روایت، نفی پی­رنگ، یافتن استثناء، ردیابی بین­ خطوط و سامان­دهی مجدد تنظیم شده است. نتیجه پژوهش نشان از وجود هشت تقابل دوگانه دارد که پس از کشف سلسله­ مراتب حاکم بر آن­ها می ­توان به وجود صداهای خاموش مردم عامی، کودکان، غریبه ها و فقرا از یک طرف و صدای معترض زنان از طرف دیگر پی برد. پی­رنگ حاکم بر حکایت هجو است که با تبدیل به رمانتیک می توان شاهد تصویرپردازی متفاوتی از روایت بود. استثناء و سویه دیگر روایت زن ­سالاری است و با حرکت در بین خط ­سیرهای حکایت به نقد نظام مردسالار جامعه ایرانی می­رسیم. بدین­ ترتیب، وقتی حکایت هدف سامان­دهی مجدد قرار می­ گیرد شاهد ساختار اجتماعی قانون­مدار و مبتنی بر حقوق متقابل زنان و مردان خواهیم بود.

پسااستعماری, واسازی, حاجی مراد, صادق هدایت, زنان