گلاله خضری - کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه پیام نور ارومیه

غزلیات سلمان ساوجی در بسیاری موارد به استقبال از غزلیات سعدی سروده شده است و از مایههای عاشقانه بهره آشکاری دارد و در مواردی هم مضامین عرفانی از جمله مفاهیم رایج آن محسوب می شود و حتی می توان در آن ها لحنی قلندرانه دید. زبان در غزلیات او استادانه، سخته و استوار به نظر میآید. از خصایص اصلی و برجسته غزلیات سلمان آن است که در برخی از آن ها از نظر فصاحت لفظ و مضمونهای باریک به غزلیات حافظ شباهت مییابد و از همین روی غزلیات او را در راستای ایجاد عامل تحولی میشناسند که بعدها دگرگونیها و پختگی های آن در غزل حافظ به کمال میرسد و همین مسئله مهمترین عامل در موفقیت غزلیات سلمان به حساب میآید. در این پایاننامه غزلیات شماره ۲۰۱ تا ۲۱۰ سلمان ساوجی برای شرح و توضیح انتخاب شده است که به شیوه توصیف و تحلیل و روش مطالعه کتابخانهای انجام میشود. برای این منظور، غزلیات او را از نظر لغوی، زبانی و ادبی بررسی میکنیم و با اشاره به آرایههای مهم ادبی و بلاغی، آنها را از لحاظ محتوا و مفهومپردازی مورد دقت و توجه قرار میدهیم تا در ضمن آن آشنایی لازم با سبک غزلپردازی شاعر نیز حاصل آید. واژههای دشوار و ابیات مشکل غزل را با مراجعه به فرهنگهای لغت معتبر شرح میدهیم و سپس نکات بلاغی و مباحث مربوط به سنتهای ادبی مرتبط با آن بیت را یادآوری میکنیم و در پایان، معنای روشنی از تمامی ابیات هر غزل به دست میدهیم.

سلمان ساوجی، دیوان اشعار، شرح غزلیات، فرم و محتوا.