احمد نوروحیدی - استاذ مساعد فی مجمع التعلیم العالی بسراوان.سراوان. ایران
مجیب الرحمن دهاتی - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی ، دانشگاه سیستان و بلوچستان

شاعران در ادوار شعر فارسی با شدت و حدت خاصی به انعکاس مضامین اجتماعی در آثار خود پرداخته اند اما در دوره مشروطه و پهلوی،جامعه دچار تغییر و تحول اساسی در مسایل اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و عقیدتی گردید با نگاهی عمیق به اشعار پروین اعتصامیدرمی یابیم که تعالیم اجتماعی موجود، حول مسایل اجتماعی آزادیخواهی، انسان دوستی، همدردی با دیگران، حمایت از مردم، تشویق به واقعبینی و تلاش، تعاون و همکاری و حمایت از یتیمان می گردد؛ در واقع موضوعات اصلی شعر وی جبر یا تقدیر، بیان حال توده مردم در برابراستثمارگرایی طبقات اشراف و وضع نابسامان بیوه زنان، سالخوردگان و تهی دستان جامعه است. پروین اعتصامی، با شناساندن جامعه و کاستیها و ظرفیت های آن ، آینده را در برابر مخاطبان خود قرار می دهد؛ همچنین کژی ها و کاستی های جامعه و قصور آن ها نسبت به تعهداتاخلاقی و پیامدهای آن را به تصویر می کشد در این پژوهش بر آنیم تا نشان دهیم که تحولات جامعه در باور شاعری چون پروین اعتصامینسبت به مضامین مطرح اجتماعی چه تاثیری داشته است پروین اعتصامی، اخلاقیات اجتماعی را از طریق مناظره ها به تصویر می کشد و بافن مناظره میان اشیا با یکدیگر، به طور فردی و اجتماعی به مسایل اخلاقی می پردازد. وی در تعالیم انسانی خود، انسان را مادرانه به جبهالهی و انسانی فرا می خواند؛ به گونه ای که در تعالیم انسانی فردی خود به مولفه های اجتماعی، همچون تقوی، پاکی، راستی، علم اندورزی،خردورزی، هنرورزی و پرهیز از هوی و هوس و امثالهم توجه دارد و در تعالیم انسانی اجتماعی به بیان دردها و رنج های اجتماعی می پردازد.

پروین ، تعالیم اجتماعی ، جامعه،اخلاق، جهان بینی