ابوالقاسم خدادی - دانشگاه شاهد
حسین علی عطوف - دانشگاه تربیت مدرس
محمد متین پارسا - دانشگاه علامه طباطبایی

قانون گذار ایران با تصویب قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ پاره ای از مجازات های جامعه محور را وارد ادبیات قانونی کشور کرد که اثربخش بودن آن ها نیازمند فراهم آمدن بسترهای متنوع در سطوح مختلف تقنینی، قضایی و اجرایی است. مقاله ی حاضر تلاش کرده است با ملاک قرار دادن دادنامه های مجازات های جایگزین حبس (تاکید بر مجازات خدمات عمومی رایگان) به عنوان واحد تحلیل، ضمانت اجراهای نوین کیفری را در بستر آرای قضایی بررسی کند. در این زمینه از آرای صادره در سال های ۹۷-۱۳۹۶ در سراسر کشور، ۴۵۰ رای مرتبط استخراج شده و از این بین، ۲۱۰ رای به عنوان حجم نمونه به صورت تصادفی گزینش شد. سپس این آرا براساس شاخص های ماهوی و شکلی مورد تحلیل قرار گرفت. داده های این تحلیل حاکی از این بوده است که اغلب نمونه های مورد بررسی دست کم در یکی از شاخص های تعیین شده دچار نقصان بوده اند. به عنوان برآیند تحلیل صورت گرفته می توان مدعی شد که این مشکلات تابعی از فراهم نبودن بسترهای موردنیاز ازجمله نبود آشنایی کافی و فرهنگ سازی متناسب، تورم پرونده ها و نداشتن فرصت کافی به منظور رسیدگی است. درنتیجه بدون فراهم شدن بسترهای لازم، وجود نقصان در شاخص های مورد بررسی دور از انتظار نخواهد بود.

مجازات جامعه محور, جایگزین حبس, خدمات عمومی رایگان, سیاست جنایی قضایی, آرای قضایی