عصمت دریکوند - دانش آموخته دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه الزهرا
سهیلا صلاحی مقدم - دانشیار گروه ادبیات فارسی دانشگاه الزهرا

یکی از مهم ترین مسائلی که همواره موردتوجه نظریه پردازان ادبیات بوده است، توجه بهاصل موجودیت و حیات آثار ادبی از آغاز پیدایش اولین نظریه های شکل یافته درباره بررسیجهان این آثار بوده است. فرمالیست ها اثر ادبی را جدا از شخصیت، روحیات و اعتقاداتنویسنده آن و صرفا به عنوان یک مسئله زبانی بررسی می کنند. در باور فرمالیست ها هر اثرادبی یک صورت (فرم) خاص است. بنابراین آنان هرچند در آرای خود و تکیه صرف به اثرادبی بدون توجه به زندگی شاعر و تاریخ و ... افراط کرده اند اما بدون تردید هم در حوزهنظریه و هم در حوزه کاربرد، دستمایه های درخشانی برای منتقدان معاصر بهوجودآورده اند. چراکه ازنظر آنان دنیای ادبیات از دنیای حقیقی کاملا جداست و نباید از یکاثر ادبی انتظار داشت معلومات علمی، تاریخی و ... داشت. بنابراین شاهکارهای شاخصادبی، بیشتر به دلیل برتری های آشکار زبانی، نحوی و هنری خود، سزاوار نقد و بررسیهستند. در این میان شعر معاصر در به کارگیری مناسبات دستوری، صدا، لحن، مکان وزمان، وضعیت افعال، چگونگی روایت ازمنظر راوی، تصاویر، ازقبیل استعاره، اسطوره،همانندانگاری، نماد و ... آزادانه تر از شعر کلاسیک عمل کرده است. محمدرضا روزبه یکیاز شاعران معاصر است که این مضامین را زبردستی تمام در شعر خود به کار گرفته است.در این پژوهش، شعر روزبه ازنظر ساختار بررسی شده است و بخشی از قواعدی که درنظریه فرمالیست، مدنظر است بررسی شده است.

نقد فرمالیستی، روزبه، شکل، غزل، کویر.