محسن کاتوزیان - دانشجوی دکتری حقوق خصوصی، واحد اردبیل، دانشگاه آزاد اسلامی، اردبیل، ایران.
جواد واحدی زاده - استادیار، گروه حقوق، دانشکده حقوق، واحد اردبیل، دانشگاه آزاد اسلامی، اردبیل، ایران
داود اندرز - استادیار، گروه حقوق، دانشکده حقوق، واحد دماوند، دانشگاه آزاد اسلامی، دماوند، ایران.

زمینه و هدف: تبدیل تعهد از موضوعات مهم حقوق مدنی است که ماهیت حقوقی آن همواره محل بحث و نظر بوده است. در این مقاله تلاش شده ماهیت حقوقی نهاد تبدیل تعهد در حقوق ایران و کانادا بررسی شود. مواد و روش­ها: مقاله حاضر توصیفی تحلیلی بوده و از روش کتابخانه ای استفاده شده است.  یافته­ ها: در حقوق ایران، تبدیل تعهد دارای ماهیت قراردادی است. بدین معن یکه برای تحقق تبدیل تعهد لازم است طرفین با یکدیگر توافق نمایند. در واقع تبدیل تعهد یک عمل حقوقی یک طرفه نیست و نیازمند اراده طرفین قرارداد است. ضمن اینکه یک نوع قرار داد معوض تلقی می شود. در حقوق کانادا نیز به تبدیل تعهد به عنوان یک نهاد حقوقی اشاره شده و به جایگزینی یک الزام با الزامی دیگر و یا جایگزینی شخصی با شخص جدید برای ایجاد توافق اطلاق می شود. ملاحظات اخلاقی: در این مقاله، اصالت متون، صداقت و امانت داری رعایت شده است. نتیجه ­گیری­: هم در حقوق ایران و هم در حقوق کانادا، پذیرش مسئولیت متعهد جدید و پذیرش قرارداد جدید مهم ترین اثر تبدیل تعهد می باشد. بدین معنی که در صورت انعقاد قرارداد تبدیل تعهد درصورتی که این قرارداد موجب جایگزینی هر یک از اطراف عقد گردد، اثر اولیه حاصل از این قرارداد پیدایش مسئولیت جدید برای متعهد جدید در مقابل متعهدله می باشد که این مسئولیت درنتیجه یک قرارداد جدید است. پس لازمه پیدایش این مسئولیت پذیرش قرارداد جدید بین هر یک از اطراف عقد و شخص ثالث می باشد.

تبدیل تعهد, عقد, مسئولیت, عقد معوض