میثم میری - دانشجوی دکتری فیزیولوژی گیاهان زراعی، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه صنعتی شاهرود
محمدرضا عامریان - دانشیار، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه صنعتی شاهرود
محسن عدالت - دانشیار، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شیراز
مهدی برادران - دانشیار، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه صنعتی شاهرود
حسن مکاریان - دانشیار، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه صنعتی شاهرود

به منظور تعدیل اثرات تنش خشکی بر گیاه دیلار، پیش­ تیمار بذر و محلول­ پاشی گیاهچه با اسپرمیدین و ملاتونین در دو مرحله جداگانه در آزمایشگاه و گلخانه دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه شیراز در سال زراعی ۱۳۹۸ – ۱۳۹۹ اجرا شد. در مرحله اول، آزمایش به صورت فاکتوریل دو فاکتوره در قالب بلوک­های کاملا تصادفی و با چهار تکرار انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل تنش خشکی در هفت سطح پتانسیل اسمزی صفر (شاهد)، ۰.۲-، ۰.۴-، ۰.۶-، ۰.۸-، ۱- و ۱.۲- مگاپاسکال، پیش­ اندازی بذر با اسپرمیدین در پنج سطح، صفر، ۰.۵، ۱، ۱.۵ و ۲ میلی-مولار و پیش­اندازی بذر با ملاتونین در پنج سطح، صفر، ۰.۱۲۵، ۰.۲۵۰، ۰.۳۷۵ و ۰.۵۰۰ میلی مولار بودند. پس از اجرای مرحله اول بهترین تیمارهای آزمایشی انتخاب شد و در مرحله بعد (گلخانه)، آزمایش به صورت فاکتوریل سه فاکتوره در قالب بلوک­های کاملا تصادفی و با سه تکرار انجام گردید. تنش خشکی در سه سطح آبیاری در ۱۰ درصد تخلیه ظرفیت زراعی (آبیاری مطلوب)، آبیاری در ۴۰ درصد تخلیه ظرفیت زراعی (تنش ملایم) و آبیاری در ۷۰ درصد تخلیه ظرفیت زراعی بود، پیش­اندازی بذر در سه سطح: بدون پیش اندازی (شاهد)، پیش ­اندازی با اسپرمیدین، پیش ­اندازی با ملاتونین و همچنین محلول­ پاشی گیاهچه در سه سطح: بدون محلول­ پاشی، محلول­ پاشی با اسپرمیدین و محلول ­پاشی با ملاتونین اعمال شدند. پیش­ اندازی بذر با بهترین تیمار آزمایشگاه قبل از کشت بذر و محلول­ پاشی با بهترین تیمار انتخابی آزمایشگاه در مرحله ساقه ­روی و ابتدای گلدهی انجام شد. نتایج نشان داد که غلظت­های ۱.۵ اسپرمیدین و ۰.۳۷۵ میلی­ مولار ملاتونین بیشترین درصد و سرعت جوانه ­زنی را داشتند. در گلخانه نیز تیمارهای آزمایشی اثر معنی­ داری بر افزایش هدایت روزنه، رطوبت نسبی برگ، کاتالاز و پروتئین محلول در برگ نشان دادند. به طورکلی پیش­ تیمار بذر و همچنین محلول­ پاشی گیاهچه با ۰.۳۷۵ میلی­ مولار ملاتونین بیشترین تاثیر را بر تعدیل تنش خشکی داشت.

آنزیم, پروتئین, کلروفیل, هدایت روزنه