انوشه طاهری - دانشجوی دکتری پژوهش هنر دانشگاه هنر اصفهان

ورود اسلام به هند از طریق غزنویان، زبان پارسی را مشخصه بارز مسلمانان هند قرار داد که پس از گذشت دو سده، کتیبه های پارسی زبان، زینت بخش بسیاری از بناهای اسلامی با کاربری های مختلف شد. زبان پارسی، با غلبه قدرت در این کشور توسعه یافت و مانند زبان مادری، در فرهنگ و هنر این مرز و بوم ریشه دواند. در این جستار، چهار کتیبه پارسی موجود در موزه حیدرآباد دکن، از دوره عادلشاهیان، مورد خوانش و تحلیل قرار می گیرد. هدف اصلی پژوهش، واکاوی مضامین نهفته در بطن این آثار است تا بتواند ضمن بررسی علل سلطه زبان پارسی در دکن، پاسخی درخور برای پرسش اصلی این پژوهش بیابد که: چه مضامینی در بطن این آثار نهفته است؟ با روش توصیفی _ تحلیلی، چهار کتیبه پارسی محفوظ در موزه باستان شناسی حیدرآباد مورد بررسی قرار گرفته است. نتیجه این پژوهش حاکی از آن است که پس از ورود اسلام به شبه قاره، مسامحت دینی و علاقه حکام هندی به زبان و فرهنگ ایرانی و نیز حمله مغول و اوضاع نابسامان ایران، موجب افزایش مهاجرت مبلغان و علمای پارسیزبان به این خطه گردید که به آفاقیها ملقب گردیدند. تجمع صوفیان در این خطه، روابط گسترده ای را میان دکن و شیعیان ایجاد کرده بود که نتیجه ای چون تشکیل سلسله شیعی عادلشاهیان را داشت. به کارگیری نیروهای سیاسی _ اجتماعی از ملیت های مختلف، فرهنگی تلفیقی را در دکن ایجاد کرد که غالبا منازعاتی را بر سر قدرت بین آفاقیان و دکنی ها موجب شد. بانیان هر چهار کتیبه پارسی صاحب منصبانی دکنی هستند که با وجود خصومت فی مابین آنان، باز هم زبان و خط پارسی غالب است و حتی باوجود عقاید متفاوت بانی و حتی پادشاه، غلبه افکار شیعی در این آثار، بارز است.

کتیبه های پارسی، عادلشاهیان، موزه حیدرآباد، آفاقیان، دکنی ها