بهاره هاتف - کارشناسی ارشد باستان شناسی دانشگاه تهران، تهران، ایران

یکی از مهمترین دستاوردهای مسیحیت در معماری کلیسا به منصه ی ظهور رسید. بنای کلیسا محصول تفکرات و نیازهای آیینی مسیحیان است. بنابراین تحلیل عناصر معماری کلیسا می تواند به ما در بازسازی تفکرات آیینی مسیحیان یاری رساند. الگوی پلانی کلیساهای قلمروی غربی ساسانیان نشان می دهد که کلیساها دارای اجزای معماری مشخص و ثابتی هستند اما از لحاظ برخی جزئیات معماری از یکدیگر متمایز می شوند. طبقه بندی و بازنگری پلان ها نشان می دهد که در طرح شبستان برخی از این کلیساها و تفکیک فضایی تفاوت هایی وجود دارد. در کلیساهایی چون کلیساهای حیره، تکریت، بازیان و قلعه شیلا وجود عنصری به نام بما یا سکوی خطابه در شبستان مورد توجه قرار گرفته است. اعتقاد بر این است که حضور بما را می توان در ارتباط با مراسم نیایشی مسیحیان در کلیسا تحلیل نمود. همچنین این عنصر سبب تفکیک فضایی در داخل شبستان می شود. در این مقاله سعی می شود با استفاده از پژوهش های تاریخی در ارتباط با برگزاری مراسم آیینی مرتبط با بما و تحلیل معماری، حضور این سکو را در کلیسای شرق درک نماییم و خواهیم دید این عنصر در چه کلیساهایی استفاده شده است. در حقیقت این مقاله نشان می دهد که بما چگونه در مراسم آیینی کلیسا مورد استفاده بوده است و چگونه می تواند باعث تغییر در طرح برخی کلیساهای قلمروی غربی ساسانیان گردد.

کلیسای شرق، مسیحیت، سکوی خطابه، بما، معماری مذهبی، دوره ی ساسانی