زلیخا نادرخانی ایالوئی - دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
یوسف قنبری - دانشیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

هدف پژوهش حاضر که با ترکیبی از روش­های توصیفی تحلیلی و علی انجام گرفته است، بررسی چالش های بهره­برداران دهقانی و اثرات این چالش­ها بر توسعه روستایی استان زنجان می­باشد. برای گردآوری داده­های مورد نیاز علاوه بر مطالعات اسنادی از شیوه میدانی استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش بالغ بر۷۵۸۳۱ بهره­بردار دهقانی واقع در استان زنجان است، با استفاده از فرمول کوکران ۳۴۰ خانوار به عنوان نمونه آماری برآورد شده­اند. و برای تجزیه و تحلیل داده­های گردآوری شده از آزمون­های مربوطه و نرم­افزارهای SPSS،AMOSE, EXCEL وGIS  استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان داد چالش­های اقتصادی، مهم­ترین مشکل بهره­برداران در استان می­باشند و میانگین چالش­هایی که بهره برداران دهقانی با آن مواجه­اند با مقدار ۷۹/۳، به صورت معناداری بیشتر از حد متوسط می­باشد. نتایج آزمون تحلیل واریانس نشان داد، در بین شهرستان­های استان به لحاظ چالش های پیش­روی بهره­برداران تفاوت آماری معناداری وجود دارد و شهرستان­های سلطانیه، ایجرود و ماهنشان با میانگین رتبه­ای۹۶۷/۳، ۸۶۴/۳ و۶۵۱/۳، دارای بیشترین و خدابنده، ابهر و زنجان با میانگین رتبه­ای ۳۴۷/۳، ۴۲۹/۳ و ۴۸۱/۳ دارای کمترین میزان چالش های بهره­برداری دهقانی هستند. همچنین وضعیت کلی توسعه روستایی با میانگین ۲۶/۲، به صورت معناداری پایین­تر از میانگین مبنا قرار دارد و در میان شاخص­های آن، دو بعد کلیدی مدیریتی و اقتصادی توسعه روستایی در وضعیت نامناسب­تری قرار دارند. نتایج مدل نهایی پژوهش در خصوص اثرات چالش­های پیش­روی بهره­برداری دهقانی بر توسعه روستایی که برازش آن به تایید نهایی رسید نشان داد، چالش­های اجتماعی و محیطی با ضرایب ۶۷/۰- و ۲۶/۰-، به ترتیب دارای بیشترین و کمترین اثر منفی بر توسعه روستایی بوده­اند.

توسعه روستایی, بهره برداری دهقانی, معادلات ساختاری, استان زنجان