حبیب انصاری سامانی - yazd university
اسما شیری - دانشگاه بوعلی سینا
حدیث دالوندی - دانشگاه بوعلی سینا

انرژی به عنوان یکی از مهم­ترین عوامل تولید و همچنین یکی از ضروری­ترین محصولات نهایی، جایگاه ویژه­ای در رشد و توسعه اقتصادی کشورها داراست. توسعه مالی نیز به عنوان یکی از عوامل موثر بر رشد اقتصادی شناخته شده است که می تواند از راه های مختلف بر مصرف انرژی تاثیرگذار باشد. در این پژوهش با استفاده از داده های ترکیبی و روش  PVAR(خودرگرسیون برداری) به بررسی نقش ریسک کشوری در رابطه بین توسعه مالی و مصرف انرژی در کشورهای منتخب خاورمیانه و شمال آفریقا (الجزایر، بحرین، مصر، اردن، لیبی، مالت، تونس، امارات متحده عربی، ایران، عراق، کویت، عربستان سعودی، قطر، لبنان، یمن، سوریه و عمان) برای دوره زمانی ۲۰۲۰-۲۰۰۰ پرداخته شده است. نتایج حاکی از تاثیر مثبت متغیر توسعه مالی، شاخص قیمت مصرف­کننده و ریسک بر متغیر مصرف سرانه انرژی می­باشد. توسعه مالی از طریق فراهم کردن منابع مالی با هزینه و ریسک پایین برای تولیدکنندگان، تشویق مصرف­کنندگان به خرید محصولات انرژی­بر و نیز تاثیر بر توسعه شهر­نشینی توانسته تاثیر مثبتی بر روند مصرف انرژی داشته باشد. اثر متغیر شهرنشینی بر متغیر مصرف سرانه انرژی در ابتدای دوره مثبت و رفته­رفته با افزایش دوره، این اثرات منفی شده است. در نهایت تاثیر متغیر تولید ناخالص داخلی سرانه و همچنین، اثر مشترک متغیرهای ریسک و توسعه مالی بر متغیر مصرف سرانه انرژی در دوره های اولیه منفی می­باشد و پس از ۲ دوره اثرات منفی، روند کاهشی در پیش گرفته و به مثبت تبدیل می شود.

: energy consumption, financial development, country risk, vector autoregression model, MENA region, مصرف انرژی, توسعه مالی, ریسک کشوری, مدل خودرگرسیون برداری, منطقه منا