رضا عباسیان ولندر - دانشجوی دکتری ژئومورفولوژی، دانشکده برنامه ریزی و علوم محیطی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
شهرام روستایی - استاد گروه ژئومورفولوژی، دانشکده برنامه ریزی و علوم محیطی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
داود مختاری - استاد گروه ژئومورفولوژی، دانشکده­ ی برنامه­ ریزی و علوم محیطی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

نتایج حاصل از بررسی­ منطقه محدوده تمتمان نازلو­چای، شمال غرب ارومیه، نشان می­دهد اقلیم منطقه نیمه خشک و سرد بوده و رژیم بارش آن مدیترانه­ای است. ژئومورفولوژی آن جوان و توپوگرافی­اش رابطه مستقیم با ساختارهای زمین­شناسی دارد؛ یعنی اغلب چین­ها و شکستگی­ها ارتفاعات را می­سازند. سنگ­شناسی سازند همراه با عملکرد فرآیندهای تکتونیکی که منجر به انحلال و ایجاد درزه و شکاف در سنگ­ها شده است، شرایط لازم را جهت تشکیل اشکال نه چندان تکامل یافته کارستی فراهم کرده است. مهم­ترین اشکال کارستی منطقه عبارتند از کارن، پیناکل­ها، کانال­ها و دولین انحلالی و حفرات انحلالی، چشمه­های کارستی و غارها که در امتداد درزه و شکاف­ها و گسل­ها گسترش یافته­اند و بیانگر ارتباط بین این اشکال و ساختارهای تکتونیکی منطقه هستند. در این تحقیق به منظور پی بردن به ارتباط بین تکتونیک و کارست­زایی، اقدام به اندازه­گیری شیب و امتداد شکستگی­ها (درزه­ها و گسل­ها) در ۷ ناحیه شده است. نتایج به دست آمده از بررسی­های صحرایی و مقایسه آن ها با اطلاعات موجود در اسناد سنجش ازدور نشان می­دهد جهت غالب درزه­ها در منطقه با جهت گسل­ها انطباق دارد. همچنین مشخص شده است که اشکال کارستی بیشتر در امتداد همین درزه­ها به وجود آمده است. از طرف دیگر قسمت اعظم دره­ها با ساختارهای زمین­شناسی منطقه، یعنی گسل­ها و چین­ها نیز همخوانی دارد. بنابراین تکتونیک نقش موثری در ایجاد اشکال کارستی و مخاطرات آن در منطقه داشته است. بر اساس نقشه­ پهنه­بندی مخاطرات ریزش سنگ تولید شده، ۷۷/۳ درصد از کل منطقه در محدوده خطر بالا قرار دارد.

اشکال کارستی, ساختارهای تکتونیکی, پهنه بندی مخاطرات, غار تمتمان, نازلو چای ارومیه