فیروزه کیهان - PhD student, Department of Psychology, Birjand Branch, Islamic Azad University, Birjand, Iran
محمد حسن غنی فر - Assistant Professor, Department of Psychology, Birjand Branch, Islamic Azad University, Birjand, Iran
قاسم آهی - Assistant Professor, Department of Psychology, Birjand Branch, Islamic Azad University, Birjand, Iran

زمینه و هدف: روابط فرازناشویی از جمله عواملی است که سلامت خانواده را با چالش مواجه کرده و مهم ترین عامل تهدیدکننده عملکرد، ثبات و تداوم روابط زناشویی است. هدف پژوهش حاضر، مقایسه اثربخشی زوج درمانی هیجان مدار و زوج درمانی مبتنی بر پذیرش و تعهد بر شاخص های شناختی (اجتناب تجربه ای و تنظیم هیجان) در زوجین آسیب دیده از روابط فرازناشویی بود. روش پژوهش: پژوهش حاضر از نوع طرح های کاربردی و تجربی میدانی از نوع پیش آزمون- پس آزمون و پیگیری همراه با گروه گواه بود. جامعه آماری مورد مطالعه در این پژوهش شامل کلیه زوجین آسیب دیده از روابط فرا زناشویی مراجعه­کننده به مراکز مشاوره شهر تهران در سال ۱۴۰۰ بود که از بین آن­ها، تعداد ۶۰  نفر به روش نمونه­گیری در دسترس انتخاب و در سه گروه زوج درمانی هیجان مدار، زوج درمانی مبتنی بر پذیرش و تعهد و گروه گواه (هر گروه ۲۰ نفر) گمارده شد. داده­ها با استفاده از پرسشنامه اجتناب تجربی بوند و همکاران (۲۰۰۷) و پرسشنامه تنظیم هیجان گرانفسکی، کرایج و اسپینهوون (۲۰۰۱) به دست آمد. درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد براساس بسته مک کی و همکاران (۲۰۱۲) و پروتکل درمان مبتنی بر زوج درمانی هیجان مدار (جانسون، ۲۰۰۴) در ده جلسه ۹۰ دقیقه­ای به صورت هفتگی اجرا شدند. گروه گواه، درمانی دریافت نکرد و در لیست انتظار قرار گرفت. در راستای تحلیل استنباطی از روش تحلیل واریانس با اندازه­گیری مکرر و نرم افزار SPSS.۲۲ استفاده شد. یافته­ها: نتایج نشان داد بین سه گروه زوج درمانی هیجان­مدار، زوج درمانی مبتنی بر پذیرش و تعهد و گروه گواه بر شاخص­های شناختی اجتناب تجربه­ای (۰۸/۵۴=F)  و تنظیم هیجان (۵۳/۳۱=F) تفاوت معناداری از نظر آماری وجود دارد. اجتناب تجربه­ای و تنظیم هیجان به ترتیب در گروه درمان پذیرش و تعهد در پایان پس­آزمون پایین­تر و بالاتر از گروه زوج درمانی هیجان­مدار و گروه گواه بوده است (۰۱/۰>p). نتیجه­گیری: می­توان نتیجه گرفت از نظر تاثیرگذاری، درمان پذیرش و تعهد بیش­ترین تاثیر را بر  بهبود متغیرهای اجتناب تجربه­ای و تنظیم هیجان داشتند.

emotion-oriented therapy, acceptance and commitment therapy, experiential avoidance, emotion regulation, couples, extramarital relationships, درمان هیجان مدار, درمان پذیرش و تعهد, اجتناب تجربه ای, تنظیم هیجان, روابط فرازناشویی