آزاده حیدری - مدرس گرافیک، گروه هنر، آموزشکده فنی و حرفه ای دختران حضرت رقیه(س)، دانشگاه فنی و حرفه ای ،یزد، ایران
مهدی حاتمی تاجیک - مربی گروه معماری دانشکده فنی و مهندسی، دانشگاه علم و هنر، یزد، ایران

محراب به دلیل ضرورت و اهمیت تعیین جهت قبله محور اصلی مسجد به شمار میرود. از اینرو هنرمندان مسلمان آن را محل تجلی ناب ترین عناصر تزیینی قرار داده و با درهم آمیختن ایمان و ذوق هنری رسالت خطیر خود را در امر تزیین جایگاهی برای نمازگزاران به اتمام رساندند. محراب در طول دوره های مختلف، با عناصر و شیوه های مختلفی مزین میشد. در دوره ایلخانیان محرابها با تزییات گچبری بسیار ظریف و دقیقی در قالب نقوش و خطوط کتیبه از کلام وحی و احادیث ائمه اطهار و ترکیب زیبایی گل و بوته ها با متن، همراه بوده است. بر همین اساس محرابهای این دوره دارای برجستگی کمتر، مسطحتر و تناسبی دقیقتر هستند تا حدیتر در این دوره هنر تزیینات گچبری محراب به سرحد کمال مطلوب رسید. اثر شاخص این دوره محراب ارزشمند الجایتو در مسجد جامع اصفهان میباشد که از حیث تزیینات محراب در ردیف نفیسترین محراب در تاریخ گچبری به شمار می رود. از دیگر آثار این دوره محراب گچبری مسجد جامع ابرکوه می باشد که سرشار از تزیینات گچبری بوده که دارای عظمت و شکوه خاصی بوده است. این دو اثر آثار ارزندهای برای مطالعه به شمار میآیند. در این مقاله پژوهشگر سعی دارد تا به بررسی و شناسایی عناصر نقش و کتیبه های آنها پرداخته و آنها را مورد تطبیق و مقایسه قرار دهد.

محراب ، الجایتو، مسجد ابرکوه، نقوش ، کتیبه