محمد امین قانعی راد - دانشیار مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور

در سال های اخیر تلاش های رسمی برای تاسیس جامعه شناسی بومی  به دو طرح جامعه شناسی اسلامی و مهندسی فرهنگی انجامیده است. هدف این مقاله بررسی واکنش های شناختی دانشمندان اجتماعی ایرانی به این دو طرح رسمی بومی گرایی است. این سوال وجود دارد که آیا  این واکنش های شناختی ، اندیشه های جدیدی را برای بازسازی مفهوم بومی گرایی مطرح می سازند؟ آیا دانشگاهیان ایرانی توانسته اند در دو راهه علوم اجتماعی جهانی یا علوم اجتماعی محلی دست به انتخابی فراگیرتر بزنند؟  مقاله حاضر از حیث چارچوب مفهومی و امدار مفاهیم گفتمان های دگرواره سیدفرید العطاس، تئوری جنوبی راوین کونل و مفاهیم چهارگانه جامعه شناسی های حرفه ای، انتقادی، سیاستی و حوزه عمومی مایکل بوروی می باشد. در این نوشتار برای پاسخ دادن به سوالات بالا آراء سخنرانان سه همایش انجمن جامعه شناسی ایران در سال های ۱۳۸۵، ۱۳۸۶ و۱۳۸۷  مورد توجه قرار گرفته و متناسب با اهداف مقاله آرای ده تن از آنان (آزاد ارمکی، اباذری،تاجیک،توسلی، جلایی پور، چلبی،خانیکی، شریعتی، عبداللهی و فکوهی) با کاربرد روش تحلیل محتوای کیفی و با رویکرد تفسیر گرایی انتقادی مورد بررسی قرار می گیرند.   قسمت اصلی مقاله در سه بخش و با عناوین بازاندیشی در جامعه شناسی حرفه ای و انتقادی،گفتمان دگرواره بسیط و گفتمان دگرواره مضاعف به بررسی واکنش های شناختی اندیشمندان اجتماعی ایرانی در برابر طرح های رسمی بومی سازی می پردازد. بخش پایانی مقاله نیز با جمع بندی دیدگاه های گوناگون دانشمندان ایرانی آنها را در رابطه با چارچوب های مفهومی مورد ارزیابی قرار می دهد.

جامعه شناسی های جایگزین و دگرواره, بومی سازی, گفتمان دگرواره بسیط, گفتمان دگرواره مضاعف, جامعه شناسی ایرانی, جامعه شناسی اسلامی