علیرضا آریان پور - پژوهشگر

از سال 1915 م که روس و انگلیس با امضاى قراردادى ایران را منطقه ى نفوذ خود تلقى کردند، بیش از سه سال نگذشته بود که آتش جنگ بزرگ دامان آنان را گرفت. فتنه هایى که دولت هاى در حال جنگ در آن دوران در ایران به راه مى انداختند مایه ى نقض حاکمیت دولتو خرابى وضع اقتصادى گردید. خاطره ى ناخوشایند مردم ایران از روس و انگلیس و تأثیر نامطلوب قراردادهاى 1907 و1915 م در میان مردم، موجب شد که بسیارى از مردم با این هدف که کشورشان را از مظالم روس و انگلیس مصون بدارند، شعارهایى در هوادارى از آلمان و عثمانى سردهند. در دوران جنگ بزرگ شمال و غرب کشور صحنه ى رقابت و نفوذ روسیه و عثمانى و ایالت فارسصحنه ى رقابت و کشمکش میان نیروهاى انگلیس و آلمان بود. دولت آلمان که در منطقه ى خاورمیانه فاقد نیروى نظامى بود، براى تحریک احساسات ملى کشورهاى منطقه به ویژه ایران، با استفاده از ستون پنجم خود و با اعزام مأموران زبده ى خود درصدد به وجود آوردن هسته هاى مقاومت در نواحى جنوب ایران و ایالت فارس برآمد و بهسازمان دادن عملیات تخریبى پرداخت، تا زمینه درگیرى نیروهاى انگلیسى و گشایش جبهه ى جدیدى را در این ایالت و سواحل خلیج فارس فراهم سازد. نیروهاى انگلیسى نیز که نفوذ آناندر میان مردم و عشایر فارس متزلزل شده بود براى مقابله با عوامل آلمانى از هیچ کوششى کوتاهى نمى کردند. براى بررسى اوضاع ایالت فارس در دوران نخستین جنگ جهانى و رقابت انگلیس و آلمان در این ایالت، مناسب است که نخست رخدادهاى پیش از جنگ و زمینه هاى بروز حوادث دوران جنگ را مورد گفت وگو قرار دهیم