سهیلا ترابی فارسانی - استادیارگروه تاریخ دانشگاه آزاد اسلامی نجف آباد
خدیجه حسین زاده - دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی نجف آباد

جنگ جهانى اول یکى از بحرانى ترین رویدادهاى قرن بیستم مى باشد که تمام جهان را درگیر صدمات و ضربات خود نمود. ایران یکى از کشورهایى بود که ناخواسته در مسیر این صدمات قرار گرفت. رقابت هاى شدید تجارى کشورهاى اروپایى، پاى آن ها را به مناطق زرخیزآسیا چون هندوستان و خلیج فارس باز کرد. موقعیت استراتژیکى جنوب ایران از لحاظ اقتصادى براى انگلیس و ضعف دولت ایران و عدم توجه دولت مرکزى به این منطقه، فرصت مناسبى رابراى انگلیسى ها فراهم کرد که به بهانه هاى آشوب هاى جنوب و ناامنى جاده هاى تجارى، این منطقه را به جولانگاه نیروهاى خود مبدل سازند.رقابت روس و انگلیس براى نفوذ هر چه بیشتر در ایران و قدرت یافتن آلمان در اروپا آن ها را به عقد قرارداد 1907 م ملزم نمود. با این قرارداد براى حل اختلافات خود، ایران را به مناطق نفوذ تقسیم کردند: شمال به روس ها، جنوب به انگلیسى ها و نواحى مرکزى بى طرف. دخالت و نفوذ آن ها در این مناطق باعث واکنش هاى ملى- مذهبى مردم ایران گردید و قیام ها وجنبش هایى را به دنبال داشت. با شروع جنگ جهانى اول و اشغال بعضى مناطق مرزى ایران، این قیام ها با حمایت و پشتیبانى علما و مجتهدین دینى شدت یافت. مردم جنوب در جریان جنگ جهانى اول با تنفر از انگلیسى ها به مخالفت با آن ها پرداختند.مخالفتى که خود را با جلوه هاى گوناگون نشان مى داد: گاه در قالب اعتراض به دستگیرى سرکنسول و تعدادى از اتباع آلمانى و گاه در لباس آشوب و شورش. به طور کلى حضورانگلیسى ها در جنوب چه در کنار ژاندارمرى و چه پلیس جنوب، چیزى نبود که روح آزادى خواه مردم آن خطه بتواند به راحتى بپذیرد. بنابراین در مناطق مختلف ایالت فارس و بنادر، قیام هایىعلیه حضور انگلیسى ها صورت گرفت که روحانیون مبارزى چون سیدعبدالحسین لارى با راهنمایى هاى هوشیارانه ی خود این حرکت هاى ضد بیگانه را با هماهنگى دیگر روحانیون وخوانین منطقه، هدایت و پشتیبانى مى کرد. علماى نجف هم آن ها را به اتحاد علیه انگلیسى ها دعوت مى نمودند.