محمدجعفر چمنکار - استادیار دانشگاه ارومیه

مقارن با جنگ بین الملل اول، ایران داراى 11 میلیون نفوس بود که بر اساس 25 ٪ شهرنشین، 50 روستایى و 25 ٪ عشایرى تقسیم بندى مى گردید. 90 ٪ از نیروى کار در بخش زراعت و دامدارى و صنایع روستایى و 10 ٪ نیز در بخش بازرگانى، صنایع شهرى و نظام ادارى مشغول بودند. در آغاز جنگ، ایران 3/1 تا 4/1از بودجه ى خود را به پرداخت دیون خارجى که عملاً به عنوان یک نظام ورشکسته ى اقتصادى، فاقد هرگونه توانمندى خاص در زمینه ى کارهاى زیر بنایى بود، این مسأله تبعات ویرانگر خود را بر بخش هاى جنوبى کشور نیز به وضوح نشان مى داد. جزایر و کرانه هاى ساحلى خلیج فارس در بخش ادارى بنادر خلیج فارس قرار داشتند که تحت حکمران منتصب از سوى دولت مرکزى ایران فعالیت مى نمود. عنوان حوزه ى ادارى بنادر خلیج فارس مشخصاً براى این بخش از خلیج فارس در دوره ى قاجاریه مورد استفاده ىمکرر قرار گرفته است. بندر دیلم و حوزه ى حیات داوود، رود حله، انگالى، زیراه و قسمتى از منطقه ى دشتستان ( در استان بوشهر کنونى)، شبه جزیره ى بوشهر، شهر بوشهر، بخشى از منطقه ى شیب کوه، منطقه و شهر لنگه، جزایر قشم، هنگام، لارک، هرمز، بخش دریایى بستک، برخلاف آن که خود بستک تابع حکومت فارس بود، شهر بندر عباس و توابع آن شامل میناب، بیابان و جاسک از مهم ترین مناطق این حوزه ى ادارى وسیع بودند