مریم قدیانی

شناخت هویت یک جامعه به ویژه جوامع متاخر از جمله اصلی ترین مواردی است که می تواند به ایجاد بسترهای لازم برای حل مشکلات آن جامعه و ارائه راهکارهای مناسب برای بهبود شرایط جامعه مذکور منتج شود اما شاخصهای بررسی یک جامعه متاخر چیست؟ سیاست فرهنگ، اقتصاد و یا ...؟ به یقین هر یک از موارد بالا میتواند ما را در رسیدن به بخشهایی از زوایای پنهان پژوهش مورد نظر یاری رسان باشد. در این میان گزینش فاکتوری که در تمامی زمینههای فرهنگی، هنری، سیاسی، اقتصادی و... جایگاه مناسب و تاثیر گذار داشته باشد اگر سخت ممکن نباشد بسیار دشوار خواهد بود. لذا در این پژوهش کوشش شده است ضمن سودبری از آوردهای پژوهشهای پیشین در ارتباط با مسکوکات نگاهی متنوع تر نیز ارائه شود نگاهی از منظر هنر؛ با رویکردی جامعه شناسانه و فرهنگی از نظر زیباشناسی عنصری که پیام حکومت را میان مردم تمامی مردم منتقل می کرده است. و در این میان نقش غیر قابل انکار هنرمند و صنعت گر در خوش لحن کردن این پیام مورد توجه بوده است. برای آغاز پژوهش نخستین گام بررسی و شناخت منابع موجود بودند. در این بخش اقبال بلند در آنجا که موزه ی آستان قدس رضوی با گشاد دستی بخشهایی قابل توجه از مسکوکات دوران پیش و پس از اسلام را برای بازدید در اختیار گذارد بررسی و شناخت مسکوکات از جنبه های گوناگون بخش نخست این تحقیق است. تاریخچه سکه ، شیوههای ضرب ، تقسیم بندی آن در دوران پیش از اسلام و بعد از اسلام بود گام بعدی تعیین دوره ای مشخص جهت بررسی دقیق تر ویژگیهای ساختاری بصری سکه ها بود. برای گزینش دوره مورد نظر ، تنوع و شمارگان سکه ها از یک سو و قابلیت تقسیم دست آوردهای تحقیق به دیگر زیر شاخههای آن از سوی دیگر سبب شدند تا دوران صفوی بستر اصلی پژوهش شود. تجزیه سکه ها و مشخص کردن عناصر بصری نقوش و خطوط بکار رفته در آنها که ارتباطی اندامواره با یکدیگر داشته اند؛ اصلی ترین بخش تحقیق است که منتج به تهیه ی جدول ماتریس برای بررسی کلی شده و برای انجام موارد فوق ابتدا شکل گیری جامعه آماری ضروری می نمود. گزینش ۶۸ عدد سکه شناسنامه دار دوران صفوی بر اساس ارزش اقتصادی و تنوع دوره و تصویر برداری از رو و پشت آنها با هماهنگی استاد محترم راهنما صورت گرفت در مسیر تجزیه و تحلیل اطلاعات به دست آمده از سکه ها نهایتا هدف تنها شناخت جامعه مقصد از جنبه های گوناگون ،فرهنگی، ایدئولوژی سیاسی و اقتصادی نبوده بلکه دست یافتن به الگوهای زیبا شناسی جهت امکان بازتاب این الگوهای احتمالی در گرافیک امروز نیز مد نظر قرار گرفته است الگویی که در موادری چند تحسین برانگیز و میسر آفرین جلوه گر شده اند. در این پروسه سعی بر آن شده که روش تحقیق پژوهشی تحلیلی و جمع آوری اطلاعات به صورت میدانی کتابخانه ای در این باب استفاده شود تا به اصول و شناخت عناصر بصری موجود در سکه پی برد و بتوان نتایج ارزندهای در رسیدن به هدف کلی که همان حفظ نگهداری وارزش گذاشتن به آثار گذشتگان و همچنین استفادهی مناسب و کار آمد در هنر معاصر است دست پیدا کرد.

سکه ، صفویه ، تجزیه و تحلیل جامعه، نقوش و خطوط زیبا شناسی