ملیکا دهقانی - دانشجوی کارشناسی مهندسی معماری دانشگاه علم و فرهنگ، تهران، ایران
سیدبرهان صالحی ریحانی - دانشجوی کارشناسی مهندسی معماری دانشگاه علم و فرهنگ، تهران، ایران
نوید تولایی - کارشناسی ارشد مهندسی معماری و استاد دانشگاه علم و فرهنگ، تهران، ایران

در ایران همواره به سبب وجود اقلیمی خشک و کویری عناصر آب و گیاه برای لطیف و خنک ساختن هوا اهمیت بسیار داشته است. در این سرزمین آب از ادوار پیش از تاریخ عنصری محترم و مقدس شمرده می شد. همچنین ایرانیان باورهای آیینی و نیازهای رفاهی را به بهترین نحو با هنر و زیبایی شناسی تلفیق کردند و با احداث اشکال بدیعی از حوض ها و کانال های آب و فواره ها، ساختمانها را زیباتر و دل نشین تر ساختند. تحقیق فوق، پژوهشی توصیفی تحلیلی با روشگرداوری داده های کتابخانه ای(اسنادی) و با بازدید و گرداوری میدانی می باشد، همچنین پژوهش حاضر از نظر هدف در دسته پژوهش های توصیفی- تحلیلی قرار دارد و از نظر ماهیت، کیفی و روش گردآوری اطلاعات بدین صورت است که در شرح مراحل و فرآیند انجام پژوهش از ابزارهای مطالعات کتابخانه ای، مشاهده، برداشت میدانی و قیاس تطبیقی استفاده شده و از نرم افزار SPSSبرای تحلیل داده های کمی بهره گیری شده است. هدف این پژوهش بررسی کارکرد ها و ویژگی های حوض آب در حیاط مرکزی خانه های ایرانی است. در این پژوهش پس از بررسی ویژگی ها و کاربرد های حوض آب در حیاط مرکزی خانه های ایرانی، به این نتیجه دست یافت که اکثریت حوض های آب در حیاط های مرکزی خانه های از فرم چهارگوش و مستطیل شکل پیروی می کنند و بعد از فرم مستطیل، فرم بیضی با گستردگی کمتر مورد استفاده قرار گرفته است. همچنین دریافته شد که در اکثریت موارد مورد مطالعه، کمتر از یک دهم مساحت حیاط خانه های تاریخ ایرانی توسط آب ساکن(حوض یا حوض ها) اشغال شده بوده است. همچنین در رابطه با کاربرد های حوض آب در حیاط مرکزی خانه های ایرانی ، کاربرد های حوض در حیاط مرکزی خانه های ایرانی را در این پژوهش میتوان به ۴ بخش اصلی تقسیم بندی: بعد زیبایی شناختی- بعد معنوی- بعد اقلیمی و تامین آسایش حرارتی- بعد عملکردی.

معماری ایرانی، خانه های سنتی ایرانی، حیاط مرکزی، حوض آب در خانه ایرانی، معماری پایدار