جواد ربانی - استادیار گروه زمین شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران
مجید میرزایی عطاآبادی - دانشیار گروه زمین شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران
افشین زهدی - استادیار گروه زمین شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران

به هدف بازسازی شرایط رسوبگذاری و جغرافیای دیرینه سازند قم، یک برش چینه شناسی در شمال خاوری ماهنشان مورد مطالعه قرار گرفت. در این پژوهش، مطالعات ریزرخساره ها و ریزفسیل ها بر روی ۴۷ برش نازک میکروسکوپی متعلق به ۱۶۲ متر از توالی های سنگی صورت پذیرفت. سازند قم در این توالی متشکل از مجموعه توالی های کربناته، تخریبی و خرده های ولکانیکی می باشد که با مرز فرسایشی بر روی نهشته های آندزیتی سازند کرج و به صورت تدریجی در زیر نهشته های تخریبی سازند قرمز بالایی قرار دارد. آنالیز رخساره ها منجر به تفکیک یک رخساره سنگی (کنگلومرای دانه پشتیبان) و ۳ ریزرخساره(۱- پکستون حاوی خرده های زیستی، مرجانی و جلبکی، ۲- هیبرید کربناته (ولکانی کلاستیک) و ۳- وکستون تا پکستون پلاژیک) گردید که محیط شلف کربناته مرتبط با آب های آزاد، کانال های زیر دریایی و فعالیت های ولکانیکی زیر دریایی را به عنوان محیط رسوبی این توالی های سنگی در این برش تعیین می نماید. مطالعات ریزفسیل ها منجر به تفکیک ۱۷ گونه از روزنبران و ۲ زون زیستی گردید. بر اساس گستره چینه شناسی فسیل های شاخص (Borelis melo curdica, Meandropsina iranica, Praeorbulina glomerosa) محدوده سنی بوردیگالین-لانگین برای این واحدهای سنگی پیشنهاد می گردد. تغییرات رخساره ای در طول ستون چینه شناسی نشان می دهد که به تدریج به سمت بالای برش و در زمان لانگین، رخساره ها عمیق تر می شوند. این موضوع با تغییرات جغرافیایی دیرینه و افزایش سطح آب دریا در زمان لانگین در این ناحیه نیز کاملا مطابقت دارد.

سازند قم, ریزرخساره, محیط رسوبی, زنجان