حمیدرضا پورعلی بابا - استادیار، مراغه
فرشید محمودی - استادیار، سرارود کرمانشاه
بهرام سامانی کمانگر - استادیار، سنندج
عباسعلی روانلو - استادیار، تهران
مژگان تبریزی وند طاهری - استادیار، مراغه
محمد کوهستانی - کارشناس ارشد، مراغه

نخود (Cicer arietinum) با داشتن سطح کشت ۵۵۰ هزار هکتار مهم ترین محصول حبوبات در دیم زارهای کشور است اما به دلیل تنش های غیر زیستی و زیستی میزان عملکرد آن اختلاف فاحشی با میانگین جهانی دارد. بیماری زردی و پژمردگی نخود با عامل Fusarium oxysporum f.sp. ciceris از عوامل اصلی تنش زیستی محصول بوده و باعث کاهش کمی و کیفی تولید در کلیه مناطق تحت کشت این محصول در ایران می شود. موثرترین و اقتصادی ترین شیوه مدیریت و کنترل آن، تولید و استفاده از ارقام مقاوم است. شناسایی الگوی پراکنش و نوع نژادهای عامل بیماری در مناطق آلوده مهم ترین گام در برنامه های اصلاح برای مقاومت به این بیماری بشمار می رود. در این بررسی تعداد ۹۲ نمونه مشکوک به بیماری از مناطق مختلف غرب و شمالغرب کشور جمع آوری شده و اقدام به جداسازی، خالص سازی و اثبات بیماریزایی در شرایط آزمایشگاهی و گلخانه ای شد. شناسایی مورفولوژیکی جدایه ها با استفاده از کلیدهای تاکسونومیکی انجام گرفته و تمام نمونه ها به عنوان گونه هایی از جنس فوزاریوم شناسایی شدند. ازاین تعداد، یر اساس ریخت شناسی، ۳۹ جدایه به عنوان F.oxysporum شناسایی شد و در نهایت تعلق ۳۲ جدایه به فرم مخصوص (form speciales) نخود با استفاده از مارکر مولکولی FOC تایید گردید. در گام نهایی، با استفاده از مارکرهای اختصاصی، تعداد ۱۵ جدایه به عنوان نژادهای ۱B/C، ۲، ۴ و ۶ شناسایی شدند. این اولین گزارش از حضور نژاد ۴ در ایران است.

نخود، بیماری زردی و پژمردگی، Fusarium oxysporum f.sp. ciceris، نژاد