علی اکبر باغستانی - عضو هیات علمی موسسه پژوهشهای برنامه ریزی، اقتصادکشاورزی و توسعه روستایی، تهران

نخود به عنوان یکی از منابع تامین کننده پروتئین، گیاهی کمآببر بوده که به صورت دیم در کشور کشت میشود. در سال ۱۴۰۰ ، بیش از ۳۸۷,۶ هزار هکتار از اراضی کشور زیرکشت نخود رفته و ۱۷۲,۸ هزار تن نخود در کشور تولید شده است. البته میزان مصرف نخود در کشور، فراتر از تولید آن بوده است. در سال ۲۰۲۱ میلادی، ایران، به عنوان چهارمین واردکننده عمده نخود در جهان، ۱۰۷ هزار تن نخود به ارزش ۹۵,۸ میلیون دلار وارد کرده است. این در حالی است که طی سالهای ۲۰۱۷-۲۰۲۱، به طور متوسط سالانه ۱۹ هزار تن نخود از کشور صادر شده است. بررسی شاخصهای مزیت نسبی آشکار شده نشان میدهد که ایران در صادرات نخود در سال ۲۰۱۷ مزیت نسبی نداشته اما در سال ۲۰۲۱ مزیت نسبی ضعیفی پیدا نموده است. شاخصهای هرفیندال و نسبت تمرکز نشان داده است که ساختار بازار جهانی صادرات نخود، از نوع انحصار چند جانبه است، بنابراین ایران، ناگزیر است تا برای ورود به بازارهای جهانی، دارای استراتژی صادراتی مشخص و هماهنگی تجاری با صادرکنندگان عمده باشد. البته با توجه به این که کشورهای عمده واردکننده نخود شامل، بنگلادش، هند، ترکیه، امارات متحده عربی جزو همسایگان و کشورهای دارای روابط سیاسی مناسب با جمهوری اسلامی ایران هستند، در صورت دارا بودن برنامه تولید و تجارت متوازن، پس از ثبات در تامین نیاز داخل، میتوان برای حضور در بازارهای جهانی، حتی در قالب تجارت تهاتری اقدام نمود.

نخود، مزیت نسبی، صادرات، ساختار بازار، انحصار.