همایون کانونی - دانشیار پژوهشی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کردستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، سنندج، ایران.

دو تیپ یا دو طبقه اصلی نخود در جهان کشت و زرع میشوند که به اسامی دسی و کابلی شناخته شده اند. ارقام تیپ دسی دانه ریزتر و گوشه دار یا زاویه دار هستند و رنگ پوسته آنها از زرد، قرمز، قهوه ای تا سیاه وجود دارد. در نخودهای تیپ کابلی بذور مدور هستند و رنگ آنها سفید یا کرم رنگ است. هرچند که این دو تیپ از لحاظ بسیاری از صفات متفاوتند، اما به سادگی تلاقی پذیرند، و انتقال ژن از یک تیپ به تیپ دیگر آسان است .[۷] نخود به طور سنتی در اغلب استانهای کشور کشت و کار میشود. در سال زراعی ۱۳۹۹-۱۴۰۰ استان-های کرمانشاه، لرستان، آذربایجانغربی، کردستان و آذربایجانشرقی به ترتیب جزو پنج استان برتر از لحاظ تولید نخود در کشور بودند .[۱] متوسط عملکرد نخود دیم در کشور از ۲۶۲ کیلوگرم در هکتار در استان فارس تا ۱۴۲۱ کیلوگرم در هکتار در گیلان متغیر بوده و میانگین آن برابر با ۴۴۴ کیلوگرم در هکتار برآورد و اعلام شده است. بر اساس آخرین آمارنامه تولیدات زراعی کشور، میزان تولید نخود کشور در سال۱۴۰۰ حدود ۱۲۹ هزار تن بوده که از سطحی معادل ۲۷۸ هزار هکتار برداشت شده است. کشور ما ایران مقام هشتم تولید جهانی نخود را پس از هندوستان، استرالیا، میانمار، پاکستان، ترکیه، اتیوپی و روسیه در اختیار دارد (جدول.(۱ در سال ۱۳۹۸ میزان صادرات و واردات نخود کشور به ترتیب معادل ۳۳۶۳۶ و ۱۲۸۰۰ تن بوده است. هر چند با این میزان صادرات، میتوان ایران را یکی از صادر کنندگان مهم نخود محسوب کرد ولی به دلیل تعرفه های صادراتی، در برخی سالها نوسانات فاحشی در صادارت نخود مشاهده میگردد.